Η πρώτη ήττα του Μέγα Ναπολέοντα είχε αφορμή την κάνναβη…

[του Λάμπρου Αναγνωστόπουλου*]

Ο πόλεμος του 1812 με αφορμή την κάνναβη

Στις αρχές του 19ου αιώνα, το 80% του συνόλου των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων παγκοσμίως φτιάχνονταν από κάνναβη και συγκεκριμένα έως το 1829 όπου έχουμε την εισαγωγή του βαμβακιού. Μάλιστα, η Ρωσία ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων κάνναβης στον κόσμο και από τις εξαγωγές των Ρώσων εξαρτιόταν το ισχυρό ναυτικό της Βρετανίας που χρησιμοποιούσε σχοινί και πανιά κάνναβης. Την ίδια περίπου περίοδο, στις αρχές του 1800, ανεβαίνει στον αυτοκρατορικό θρόνο της Γαλλίας ο Ναπολέων Α΄, γνωστός και ως Ναπολέων Βοναπάρτης, ο οποίος με την ευφυΐα και το στρατηγικό θάρρος του είναι αποφασισμένος για κατακτήσεις. Πρόκειται αναμφίβολα για μια από τις κορυφαίες μορφές της παγκόσμιας ιστορίας, καθώς λειτούργησε ως καταλύτης για τις εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τον 18ο αιώνα. Ο Ναπολέων, σύνδεσε το όνομά του με μια σειρά από θριάμβους σε μάχες, μέχρι την απόφασή του να εισβάλλει στη Ρωσία, το 1812.

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης πάσχιζε να διακόψει την εξαγωγή κάνναβης της Μόσχας προς το Ηνωμένο Βασίλειο

Οι αυξημένες απαιτήσεις σε καραβόπανα και καραβόσκοινα που πρότασσε ο αγώνας δρόμου χωρών όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Αγγλία και η Ολλανδία για την αποίκηση του Νέου Κόσμου εκείνη την εποχή, έκαναν τη ζήτηση για κάνναβη να μεγαλώσει. Ενδεικτικό της αυξανόμενης σημασίας που απέκτησε το φυτό είναι ότι κύριο πρόσχημα του Ναπολέοντα για την εισβολή στη Ρωσία, ήταν ότι αυτή προμήθευε με κάνναβη το βρετανικό ναυτικό, που είχε τον ισχυρότερο στόλο εκείνη την περίοδο. Ουσιαστικά ο Ναπολέων επιθυμούσε να διακόψει την εξαγωγή κάνναβης της Μόσχας προς το Ηνωμένο Βασίλειο, με σκοπό να πάρει η Γαλλία τα ηνία στη θάλασσα. Μια αν μη τι άλλο τολμηρή και φιλόδοξη ιδέα από τον Γάλλο ηγέτη, ο οποίος επιθυμούσε την επέκταση της αυτοκρατορίας του.

Πίνακας του Louis-François Lejeune όπου απεικονίζεται η μάχη του Μποροντίνο το 1812 μεταξύ Γάλλων και Ρώσων. Στη μάχη αυτή πολέμησαν 250.000 στρατιώτες κι έχασαν τη ζωή τους 70.000

Καθώς λοιπόν ο Ναπολέων ήδη από το 1810 είχε αρχίσει να παραβιάζει τους όρους της Συνθήκης του Τίλσιτ (συμφωνημένη Συνθήκη ειρήνης μεταξύ Ρωσίας, Γαλλίας και Πρωσίας το 1807) οδήγησε τη Γαλλία σε πόλεμο με την τσαρική Ρωσία στις περιοχές της Σιβηρίας το 1812. Αιτία του πολέμου έγινε σαφώς η άρνηση της Ρωσίας να υποστηρίξει τον αποκλεισμό (εμπάργκο), τον οποίο ο Ναπολέοντας χρησιμοποίησε ως κύριο όπλο κατά του Ηνωμένου Βασιλείου. Πιο συγκεκριμένα, ο Γάλλος Αυτοκράτορας επειδή ήταν αδύνατον να κερδίσει στη θάλασσα προσπάθησε να κατακτήσει το βρετανικό ναυτικό με την απαγόρευση όλων των ευρωπαϊκών εμπορικών συναλλαγών με τη Βρετανία, να διακόψει την προμήθεια κάνναβης και να τους απομονώσει οικονομικά. Για να ξεπεράσουν την εμπορική απαγόρευση οι Βρετανοί μερικές φορές καταλάμβαναν αμερικανικά πλοία, τα οποία και εξανάγκαζαν στην αγορά ρωσικής κάνναβης με σκοπό να την παραδίδουν σ΄ αυτούς.

Από την άλλη μεριά, η Ρωσία δεν τήρησε για μεγάλο διάστημα το εμπάργκο επειδή η βιομηχανία κάνναβης ήταν πολύ σημαντική για την οικονομία της. Αξίζει να σημειωθεί ότι η άλλη μεγάλη παραδοσιακή δύναμη, αυτή των ΗΠΑ, αποκομμένες από το 80% της ρωσικής προσφοράς κάνναβης, συζητούν για τον πόλεμο. Με στόχο να πάρουν τον Καναδά από τη Βρετανία, που είναι και ο μεγάλος πόθος τους, οι Αμερικάνοι μπαίνουν στον πόλεμο από την πλευρά του Ναπολέοντα, ο οποίος ως ηγέτης πορεύεται με μεγάλη αυτοπεποίθηση για την εισβολή στη Μόσχα τον Ιούνιο του 1812. Μέχρι τον Σεπτέμβριο ο στρατός του Ναπολέοντα μαχόταν ηρωικά, ωστόσο σύντομα νικήθηκε από τον σκληρό ρωσικό χειμώνα. Ο στρατός του προσπαθούσε μάταια να βρει καταφύγιο για το κρύο που σε συνδυασμό με την ταλαιπωρία της πείνας οδηγήθηκε σε μεγάλη καταστροφή, με τις απώλειες να είναι ανυπολόγιστες.

Γαλλική υποχώρηση στη Ρωσία, χειμώνας 1812

Φυσικά εκ των υστέρων αποδείχτηκε ότι η εισβολή στη Ρωσία ήταν τεράστιο λάθος του Ναπολέοντα. Ο πόλεμος που κήρυξε ο Γάλλος Αυτοκράτορας έληξε με τη σχεδόν ολική καταστροφή του στρατού του, την απελευθέρωση της Ρωσίας και τη μεταφορά του πολέμου στο Μεγάλο Δουκάτο της Βαρσοβίας, αλλά και στη Γερμανία το 1813. Είναι ιστορικά αξιοσημείωτο λοιπόν ότι η πρώτη μεγάλη χαμένη μάχη του Ναπολέοντα ξεκίνησε με αφορμή τον έλεγχο της εξαγωγής κάνναβης. Φυσικά ακολούθησαν και άλλες μάχες. Ο Ναπολέων επανήλθε δυναμικά από την κατάσταση εξορίας στην οποία βρέθηκε μετά τον χαμένο πόλεμο στη Ρωσία, για να ηττηθεί όμως οριστικά στο Βατερλό από τον ενωμένο στρατό Βρετανών και Πρώσων.

*Ο Λάμπρος Ν. Αναγνωστόπουλος σπούδασε κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου και είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΤΕΙ  Λάρισας στον τομέα της Ψυχικής Υγείας

Πηγές / Διαβάστε Περισσότερα:

Cannabis and the War of 1812 | Cannabis Culture, by Dana Larsen

The (Hemp) War of 1812, Napoleon & Russia – Kind Green Buds, by Jack Herer

Napoleonic Wars | Summary, Combatants, & Maps | Britannica.com