Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Ίκαρος είναι κυρίως γνωστός ο γιος του εξόριστου στην Κρήτη Αθηναίου Δαίδαλου. Μαζί με τον πατέρα του έμεινε στην αυλή του Μίνωα, ο οποίος είχε αναθέσει στον επιδέξιο και πολύτεχνο Δαίδαλο να κατασκευάσει το Λαβύρινθο, για να φυλακίσει μέσα σ` αυτόν το Μινώταυρο. Ύστερα από λίγο όμως ο Δαίδαλος έπεσε στη δυσμένεια του βασιλιά, που φυλάκισε και τον κατασκευαστή του Λαβύρινθου μέσα στο κατασκεύασμά του.

[Κείμενο, φωτογραφίες: Σπύρος Τσακίρης, carnetdevoyage.gr από το τέταρτο τεύχος του περιοδικού You May Say]

Κατόρθωσε όμως να αποδράσει, βάζοντας σε ενέργεια την ευφυΐα του. Κατασκεύασε φτερά για τον εαυτό του και για τον Ίκαρο, με τα οποία οι δύο άνδρες πέταξαν στον ουρανό και απομακρύνθηκαν από την Κρήτη. Ο Δαίδαλος έφτασε στον Καμικό της Σικελίας, όπου κατοικούσε ο βασιλιάς Κώκαλος.

Σε ένα νησί που πήρε το όνομά του από αυτόν που «δεν συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις» και πέταξε ψηλά, κοντά στον ήλιο, τα πανηγύρια του δε γίνεται παρά να διατηρούν κάτι από την τρέλα και το όνειρό του. Ο Σπύρος Τσακίρης περιηγείται στο νησί απ’ το πρωί, για να φτάσει τελικά στους κυκλικούς χορούς του, που δεν σταματούν… ως το επόμενο πρωί.

Ο Ίκαρος παρά τις συμβουλές και οδηγίες του πατέρα του, ο οποίος του έλεγε να μην πλησιάζει κοντά στον ήλιο, πέταξε σε μεγάλο ύψος. Έτσι τα κέρινα φτερά του έλιωσαν από την ηλιακή θερμότητα και έπεσε στη θάλασσα, η οποία από τότε ονομάζεται Ικάριο Πέλαγος. Η πτώση αυτή θυμίζει τις πτώσεις του Φαέθοντα και ιδίως του Βελλερoφόντη, ο οποίος, όπως και ο Ίκαρος, ήταν ήρωας φτερωτός.

«ΙΚΑΡΙΑ…. ΣΑ ΝΑ ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΟΠΕΛΑ»
Στην Ελλάδα παντού και πάντα υπάρχει κάποιος μύθος… Την Ικαριά την ξέρω από τα νεανικά μου χρόνια. Πρώτα από τις αφηγήσεις του παππού. Στην εξορία… Μετά στο σχολείο, εσχατιά της Ελλάδας κάποτε. Κατοπινά, ε αφού η Τζαμάικα έπεφτε μακριά…

Έτσι γνωρίστηκα και προσωπικά μαζί της. Και δεν ξέρω γιατί, μα πάντα όταν αναφέρομαι στην Ικαριά, είναι σαν να αναφέρομαι σε κοπέλα. Μια λεπτοκαμωμένη αέρινη, όμορφη κοπέλα.
Άνθρωποι «στεγνοί» οι Ικαριώτες, λες και δεν υπάρχει νερό μέσα τους. Φιλόξενοι, ήσυχοι, πρόσχαροι. Με μια ευγένεια που τους κάνει ξεχωριστούς. Κι άμα τους το πεις, σου λένε «οι εξόριστοι εμάς μας κάνανε ανθρώπους, μας μάθανε γράμματα, είχαμε γιατρούς, τους αγαπήσαμε και μας αγάπησαν».

«ΜΑΣΤΟΡΑΣ ΕΊΣΑΙ ΕΣY ΚΙ ΟΛΟ ΣΟΥ ΤΟ ΣΟΙ…»
Στην Ικαρία, ένα πρωινό περνώντας τις Ράχες και πηγαίνοντας προς το Καρκινάγρι, στο πουθενά, σε ένα μποστάνι, λίγο χώμα ανάμεσα στα κοτρόνια, συνάντησα τον Δημήτρη που κρατούσε στο ένα χέρι την αξίνα, στο άλλο τον Ελύτη! Κι άμα του είπα, έτσι για να τον δοκιμάσω…

«E, μάστορα, να κόψω μια ντομάτα;». Μου απάντησε, χωρίς να σηκώσει τα μάτια από το βιβλίο, «Mάστορας είσαι του λόγου σου κι όλο σου το σόι και οι ντομάτες είναι της γης, κόψε σα θες…». Χαμογέλασα και κατέβηκα από τη μηχανή. «Nα κόψω», του λέω, «μα να βάλω το πιοτί». Και έβγαλα από το σακίδιο, ένα μικρό μπουκαλάκι με ρακί Κρητικιά, άλφα άλφα. «Tώρα», μου λέει «μιλάς σωστότερα, μη χαλάσω την παρέα»…

Η Ικαρία (ή Ικαριά ή Νικαριά ή Δολύχη στα αρχαία χρόνια) είναι ένα νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου. Πρωτεύουσα και επίνειο του νησιού είναι ο Άγιος Κήρυκος. Ο δρόμος για το Καρκινάγρι, άσφαλτος μεν, μα δύστροπος. Όλο στροφιλίκια και στις άκρες χαλίκι. Ν’ αγναντεύεις το μπλε και να παθαίνεις βέρτιγκο. Να λυσσομανάει ο αέρας εκεί στον αυχένα, χειμώνα καλοκαίρι.

Τριακόσια κιλά η μηχανή, και με εμένα επάνω άλλα τόσα, και στο μπουγάζι να μοιάζουμε φτερό στον άνεμο… Να χάσκουν τα κουφάρια των αυτοκινήτων στα γκρεμνά από τα συχνά ατυχήματα, σα μνημεία για να θυμίζουν τη βλακεία των ανθρώπων. Μα φτιαχτήκανε δρόμοι κι ας είναι άγριοι, τα γεννητούρια τώρα, γρήγορα μαθαίνονται.

Στο Καρκινάγρι, θα πήγαινα να βρω το φίλο μου τον Μαρουλά, τον Γιάννη, που διατηρεί παραδοσιακό καφενείο, με καθαρά ποτά και εξαιρετικούς μεζέδες και θα σε προσέξει ο Μαρουλάς (όταν δεν πίνει αυτός), γιατί πριν ζούσε στην Αθήνα και τη σιχάθηκε και έριξε μαύρη πέτρα πίσω του. Έπιασε η ευχή και στέριωσε στο Καρκινάγρι.

ΤΑ ΝΤΟΠΙΑ «ΠΡΟΪOΝΤΑ»
Με το που πατήσεις στο νησί και βγεις από το λιμάνι, μια μυρωδιά έντονη και περίεργη εγκαθίσταται στα ρουθούνια σου. Παντού κρίταμα και όταν είναι η εποχή τους, η μυρωδιά τους χαλάει τον κόσμο. Επίσης ο Κορκόβελος, ένα είδος μεγάλης σαύρας που ζει μόνο στην Ικαρία, αν τον πετύχεις, που θα τον πετύχεις, ατραξιόν σκέτη. Και έτσι και θελήσεις να τον φωτογραφίσεις, εκείνος δεν θα σου χαλάσει το χατίρι. Θα σου ποζάρει μέχρι να σε βαρέσει ο ήλιος κατακούτελα.

Η άλλη «ατραξιόν» του νησιού είναι οι γκρούβαλοι. Έτσι αποκαλούν οι Ικαριώτες, τους νεαρούς κατά κύριο λόγο, ελευθεριάζοντες επισκέπτες. Που είναι αλήθεια, τα περασμένα χρόνια, ήταν αυτοί που πρώτοι ανακάλυψαν αυτήν τη σχέση που έχουν οι κάτοικοι με την ηρεμία. Ο μύθος της ανεμελιάς και της ελευθεριότητας έκανε την Ικαρία μόδα και δυστυχώς ό,τι γίνεται μόδα, εκπίπτει…

Τα λένε οι ίδιοι οι κάτοικοι. Παλιά, λένε, όλα ήταν όπως πρέπει, κανένας δεν ενοχλούσε κανέναν. Ερχόταν τα παιδιά στον τόπο μας και εμείς τους καλοδεχόμασταν, ανοίγαμε τα σπίτια μας, τις ταράτσες μας, τις αυλές μας. Τους τρατάραμε στα πανηγύρια μας. Έτρωγαν, έπιναν και χόρευαν μαζί μας. Ό,τι είχαμε το μοιραζόμασταν. Τώρα είναι αλλιώς. Έτοιμο το ζωνάρι, λυμένο για καυγά. Πόσες και πόσες φορές δεν πλάκωσε η αστυνομία…

Ο δρόμος με πάει προς τον Άγιο. Με «πάει», γιατί μετά το χθεσινό πανηγύρι, το μάτι δεν λέει να ανοίξει.
Οι ανεμογεννήτριες στην ανηφόρα, το κάψιμο του αέρα, μετά την τελευταία δεξιά στροφή πριν την κατηφόρα, το φτερούγισμα των γερακιών και τα κρωξίματα από τα νεογέννητα, μαζί με τα λίγα δένδρα, περιμένουν έναν κάποιον Δον Κιχώτη να πατήσει πόδι. Στις κορυφές με τους αέρηδες στυλώνουν ρίζες τα δενδριά και βλέπεις τα φύλλα φαγωμένα μια από τα κατσίκια, μια από τους βοριάδες. Ούτε Δον Κιχώτης λοιπόν, ούτε λοιπά παραμύθια.

ΤΟ ΜΕΛΙΣΣΙ ΤΟΥ ΠΑΠΑ
Μου άρεσε πολύ η διαδρομή από τον «πίσω δρόμο», από Να προς Αρμενιστή, ειδικά όταν ο ήλιος πάει προς ξεκούραση. Μερικές φορές όμως, η τύχη κάνει τα δικά της. Ήξερα πως κάπου εκεί ο ιερέας του χωριού είχε μελίσσια. Το μέλι του ήταν γνωστό. Έτσι αργά που πήγαινα, απολαμβάνοντας το δειλινό, η φιγούρα του μελισσοκόμου ιερέα, με τη λευκή στολή, κίνησε το φωτογραφικό μου ενδιαφέρον.

Κατέβηκα από τη μηχανή έβγαλα κράνος γάντια και τον καλησπέρισα. Καλόκαρδος άνθρωπος με μια ευγένεια και ένα χαμόγελο αληθινό, τον ρώτησα αν μπορώ να κάνω μερικές φωτογραφίες, μετά χαράς, μου αποκρίθηκε, όμως κάποιοι είχαν διαφορετική άποψη! Η μέλισσα «φονιάς» έκανε την εμφάνιση της και από ό,τι έδειχνε με είχε συμπαθήσει. Εγώ πάλι, καθόλου. Τα αντανακλαστικά μου ευτυχώς ενεργούν αμέσως και στο μυαλό μου έρχεται το αποψινό πανηγύρι. Στα αυτιά μου οι δοξαριές του Νίκου Φάκαρου.

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΟΣ. Ο ΧΟΡΟΣ!
Χορεύεται στα τοπικά πανηγύρια, από τα οποία ευρέως γνωστό, είναι της Αγίας Μαρίνας, στο χωριό Αρέθουσα την ημέρα της απελευθέρωσης του νησιού στις 17 Ιουλίου. Τα τελευταία χρόνια τα πανηγύρια έχουν ξαναγεννηθεί με τη συμμετοχή της νεολαίας αλλά και των επισκεπτών του νησιού τα καλοκαίρια, και αποτελούν ένα από τα στοιχεία «της ιδιοτυπίας» των Ικαριωτών.

Στα Ικαριώτικα πανηγύρια, οι διοργανωτές είναι συνήθως όλοι εθελοντές κάτοικοι του χωριού. Μαγειρεύουν βραστό και ψητό κατσίκι, πατάτες και σαλάτες και σερβίρουν, ενώ η ορχήστρα με κυρίαρχο το βιολί δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον Ικαριώτικο.

Το κόκκινο Ικαριώτικο κρασί, που ακούει στο όνομα Πράμνειος Οίνος συμβάλλει κι αυτό ώστε πολλά πανηγύρια να έχουν τόσο κέφι που να τα κάνει… να προσπερνούν τη νύχτα.

Μεταξύ μας, καλό είναι, εκτός από το τι «ακούει» το ίδιο το κρασί, να ακούς και εσύ, γιατί ο Πράμνειος Οίνος είναι ατίθασος και παιχνιδιάρης.

Κάτι μου λέει πως και φέτος, κάπου εκεί μεταξύ Αρμενιστή και Μεσακτής θα γυροφέρνω τον Αύγουστο… Γιατί οι Ικαριώτες δεν θα αφήσουν τον ιό να χαλάσει τα πανηγύρια.
Αμήν.

ΔΩΣ’ ΤΟΥ ΔΩΣ’ ΤΟΥ ΔΩΣ’ ΤΟΥ ΠΕΡΑ ΔΩΣ’ ΤΟΥ ΦΟΥΣΤΑΝΙΟΎ ΣΟΥ ΑΈΡΑ / ΔΩΣ’ ΤΟΥ ΔΩΣ’ ΤΟΥ ΠΑΛΙΚAΡΙ ΣYΡΕ ΤΟ ΧΟΡO ΜΕ ΧAΡΗ / ΤΟΝ ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΟ ΧΟΡΟ ΠΩΣ ΤΟΝ ΑΓΑΠΏ / ΕΓΩ ΝΑ ΧΟΡΕΥΩ ΜΕ ΧΑΡΑ ΔΙΠΛΑ ΑΠ’ ΟΜΟΡΦΗ ΚΥΡΑ