Η επιστολή του Διογένη προς την Επιτροπή που συζήτησε το νέο νόμο για την κάνναβη

Προς:

Τον Πρόεδρο και τα μέλη της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων Βουλή των Ελλήνων

27 Φεβρουαρίου 2018

Αξιότιμε κ. Μανιό,

Αξιότιμα μέλη της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων,

Με ενδιαφέρον παρακολουθεί η οργάνωση «Διογένης, Διάλογος Πολιτικής για τα ναρκωτικά» τη διαδικασία σχετικά με το σχέδιο νόμου για την κάνναβη για ιατρική χρήση. Ο «Διογένης» είναι οργάνωση Μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με κύριους στόχους: (α) την προώθηση του διαλόγου για την πολιτική των ναρκωτικών στην Ελλάδα και στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, (β) τον διάλογο με τις αρμόδιες αρχές, για την υλοποίηση μιας συντονισμένης και αποτελεσματικής πολιτικής για τα ναρκωτικά, προσανατολισμένης στη δημόσια υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, (γ) την προώθηση της συνεργασίας των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που εργάζονται στο χώρο των ναρκωτικών και την ενεργό συμμετοχή τους στη διαμόρφωση της πολιτικής για τα ναρκωτικά, (δ) την παρακολούθηση των εξελίξεων στην πολιτική για τα ναρκωτικά σε περιφερειακό, Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Ο «Διογένης» έχει αποκτήσει το ειδικό συμβουλευτικό καθεστώς στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών (ECOSOC).

Ο «Διογένης» θεωρεί τη νομοθετική ρύθμιση της κάνναβης για φαρμακευτική χρήση μια θετική πρωτοβουλία της Κυβέρνησης. Είχε εκφράσει μαζί με άλλες οργανώσεις στις 07/02/2017 στον αρμόδιο Υπουργό υγείας την ανησυχία για την καθυστέρηση δημοσιοποίησης του πορίσματος της Ομάδας Εργασίας για την φαρμακευτική χρήση της κάνναβης και τόνιζε ότι η πρωτοβουλία του για τη νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα φέρει ανακούφιση και ποιότητα στις ζωές χιλιάδων ασθενών, δεν έπρεπε να ναυαγήσει. Καλούσε δε τον κ. Υπουργό «να υιοθετήσει ένα ολοκληρωμένο μοντέλο, το οποίο θα ρυθμίζει την προμήθεια κάνναβης για φαρμακευτική χρήση σε όλες της τις μορφές λήψης (λάδι, φαρμακευτικά σκευάσματα, βάμματα, κλπ.) και από διάφορες πηγές (εγχώρια παραγωγή και εισαγωγή από άλλες χώρες – όπως ισχύει και σε άλλα κράτη) και δεν θα κυριαρχείται από την επιδίωξη εμπορικών συμφερόντων και οικονομικού κέρδους».

Στην παρούσα επιστολή θα αναφερθούμε σε ορισμένα σημεία που θα πρέπει, κατά τη γνώμη μας, να διευκρινισθούν περαιτέρω και να ληφθούν υπόψη στη τελική διαμόρφωση του παρόντος σχεδίου νόμου.

Ο στόχος της νομοθετικής ρύθμισης

Ο τίτλος του σχεδίου νόμου είναι «Διατάξεις για την Παραγωγή Τελικών Προϊόντων Φαρμακευτικής Κάνναβης». Η αιτιολογική έκθεση αρχίζει με τη διαπίστωση ότι «σύγχρονες μελέτες σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο αποδέχονται τις θεραπευτικές ιδιότητες της κάνναβης» και ότι «Σε αυτό το πλαίσιο, διακρίνεται σαφώς η τάση θεσμοθέτησης της πρόσβασης των ασθενών σε προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης και ο διάλογος για τη ρύθμιση του πεδίου της παραγωγής των τελικών προϊόντων……». Τα δύο αυτά βασικά σημεία δεν τα καλύπτει η διατύπωση του τίτλου. Οι διατάξεις του σχεδίου επικεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά στην παραγωγή. Κατά τη γνώμη μας ο νόμος, όπως έχει κατατεθεί στη βουλή είναι μονομερής και δεν καλύπτει ουσιαστικά το κύριο αντικείμενο στο οποίο θα έπρεπε να αναφέρεται, δηλαδή στην εξυπηρέτηση των αναγκών των ασθενών. Η παρατήρηση που αναφέρουμε παραπάνω ότι ο νόμος δεν πρέπει να «κυριαρχείται από την επιδίωξη εμπορικών συμφερόντων και οικονομικού κέρδους», παραμένει σταθερή θέση μας και θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν είναι επιδίωξη της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση θα πρέπει να διευκρινίσει αυτό το σημείο για την αποφυγή παρεξηγήσεων.

Το σχέδιο νόμου και οι διατάξεις της Ενιαίας Συνθήκης του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά.

Η Ελλάδα έχει υπογράψει και επικυρώσει την Ενιαία Συνθήκη του ΟΗΕ του 1961 για τα ναρκωτικά όπως τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολλο του 1972. Το σχέδιο νόμου δεν αναφέρεται στην εν λόγω συνθήκη. Η συνθήκη επιτρέπει την καλλιέργεια κάνναβης υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Το άρθρο 28 της συνθήκης αναφέρει ότι «Εάν ένα μέρος επιτρέπει την καλλιέργεια δενδρυλλίων κάνναβης για την παραγωγή κάνναβης ή ρητίνης, θα πρέπει να εφαρμόσει προς τούτο το σύστημα ελέγχου όπως καθορίζεται στο άρχει 23 το οποίο ισχύει για τον έλεγχο της παπαρούνας οπίου». Το άρθρο 23 καθορίζει ότι «Μέρος (της συνθήκης) το οποίο επιτρέπει την καλλιέργεια της παπαρούνας οπίου για την παραγωγή οπίου θα πρέπει να συστήσει, εάν δεν το έχει ήδη κάνει, και να διατηρήσει μία ή περισσότερες κρατικές υπηρεσίες (government agencies) (στο εξής αναφέρεται ως υπηρεσίες (agencies) για να εκτελέσει τις λειτουργίες που απαιτούνται βάσει αυτού του άρθρου». Τα επόμενα δύο άρθρα αναφέρονται στις αρμοδιότητες της κρατικής υπηρεσίας η οποία θα καθορίζει τις περιοχές καλλιέργειας και τη χορήγηση αδειών. Οι καλλιεργητές υποχρεούνται να παραδώσουν τη συνολική συγκομιδή στην κρατική υπηρεσία, η εν λόγω υπηρεσία θα έχει το αποκλειστικό δικαίωμα εισαγωγής, εξαγωγής, χονδρικής πώλησης και διατήρησης αποθεμάτων.

Στο σχέδιο νόμου έχει επιλεγεί ένα διαφορετικό σύστημα. Η αιτιολογική έκθεση αναφέρει ότι «με την παράγραφο 1 της προτεινόμενης διάταξης του άρθρου 2Α που προστίθεται στο ν. 4139/2013 (Α΄ 74), δίνεται σε μεταποιητικές μονάδες η δυνατότητα καλλιέργειας ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) άνω του 0,2%, καθώς και η εγκατάσταση και λειτουργία μεταποιητικής μονάδας κατεργασίας και παραγωγής τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης. Τα τελευταία αυτά προϊόντα είτε θα διατίθενται στο κρατικό μονοπώλιο για ιατρικούς σκοπούς, είτε θα εξάγονται».

Οι αρμόδιοι υπουργοί θα πρέπει να εξηγήσουν γιατί προτείνουν αυτή τη διάταξη, η οποία μπορεί να ερμηνευθεί ως παραβίαση της Ενιαίας Σύμβασης, ενώ στόχος είναι η θεσμοθέτηση της πρόσβασης των ασθενών σε προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης. Το γεγονός ότι η φαρμακευτική κάνναβη επιτρέπεται να καλλιεργείται για φαρμακευτικούς και επιστημονικούς σκοπούς είναι ένα δεδομένο το οποίο δεν θα πρέπει να συγχυστεί με την καλλιέργεια κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Η τελευταία πρόταση του άρθρου «Τα τελευταία αυτά προϊόντα είτε θα διατίθενται στο κρατικό μονοπώλιο για ιατρικούς σκοπούς, είτε θα εξάγονται» αποτελεί βασικό σημείο του προτεινόμενου σχεδίου νόμου, αλλά δημιουργεί και ερωτήματα. Το σημείο αυτό δίνει τη δυνατότητα στις «μεταποιητικές μονάδες» να επιλέξουν μεταξύ του κρατικού μονοπωλίου ή να εξάγουν αυτόνομα το προϊόν. Το αποκλειστικό δικαίωμα της κρατικής υπηρεσίας που ορίζει η Διεθνής Συνθήκη δεν καλύπτεται από την εν λόγω διάταξη. Κατά τη γνώμη μας η σύσταση ειδικής υπηρεσίας όπως ορίζει η διεθνής συνθήκη με τις δικαιοδοσίες που περιγράφονται στο άρθρο 23 της διεθνούς σύμβασης είναι μια δομή που θα βοηθήσει τους ασθενείς και τους ενδιαφερόμενους καλλιεργητές φαρμακευτικής κάνναβης αφού θα αποτελεί την εξειδικευμένη υπηρεσία για όλες τις όψεις του θέματος συνολικά.

Οι ανάγκες των ασθενών θα πρέπει να είναι το επίκεντρο των ρυθμίσεων της φαρμακευτικής κάνναβης.

Το σύστημα που προτείνεται με το σχέδιο νόμου για την παραγωγή και διάθεση φαρμακευτικής κάνναβης δεν θα βοηθήσει άμεσα τους ασθενείς. Το γεγονός ότι ακόμη δεν έγινε το εύκολο βήμα πρόσβασης των ασθενών σε προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης από το εξωτερικό είναι ενδεικτικό των δυσκολιών που υπάρχουν στον κρατικό μηχανισμό για τη λήψη αποφάσεων. Το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας μας ενημέρωσε ότι μπορεί να παραγγείλει ένα φάρμακο, το οποίο δεν διατίθεται στην Ελλάδα, αλλά η παραγγελία θα κατατεθεί στο τμήμα ναρκωτικών του Υπουργείου Υγείας. Αν το υπουργείο δεν την εγκρίνει δεν μπορεί να γίνει παραγγελία. Το τμήμα ναρκωτικών του Υπουργείου Υγείας στη συνέχεια μας απάντησε: «δεν μπορούμε να σας απαντήσουμε ποια σκευάσματα μπορούμε να εγκρίνουμε, προετοιμάζουμε το νόμο, όταν εγκριθεί θα πάρετε απάντηση». Ο νόμος έχει κατατεθεί, αλλά δεν αναφέρεται σε κάποια ρύθμιση που θα δώσει απάντηση στο ερώτημα πώς μπορεί να γίνει παραγγελία και για ποιες ποικιλίες φαρμακευτικής κάνναβης που είναι διαθέσιμες σε άλλες χώρες. Ένα πρόσθετο άρθρο με μια τροπολογία θα μπορούσε να δώσει απάντηση σε αυτό το θέμα.

Το Υπουργείο Υγείας θα πρέπει άμεσα να συνεργαστεί με την ιατρική και την επιστημονική κοινότητα και να οργανώσει καμπάνια ενημέρωσης του κοινού για την φαρμακευτική κάνναβη.

Εξελίξεις σχετικά με τη φαρμακευτική κάνναβη διεθνώς

Οι χώρες οι οποίες έχουν ρυθμίσει το θέμα της φαρμακευτικής κάνναβης το έχουν κάνει κυρίως στο πλαίσιο των κανονισμών της Ενιαίας Συνθήκης για τα Ναρκωτικά. Έχουν γίνει μεγάλα βήματα σχετικά με τις ποικιλίες φαρμακευτικής κάνναβης, τη μορφή, τη σύνθεση, τα ποσοστά των δραστικών ουσιών, τον τρόπο χρήσης και τις ποικιλίες που είναι ενδεδειγμένες για συγκεκριμένες παθήσεις. Δεν έχει φθάσει καμιά χώρα, μέχρι στιγμής, σε τέτοιο βαθμό τυποποίησης των ποικιλιών κάνναβης για να μπορεί να αναγνωριστεί ως φάρμακο. Η παραγωγοί που ασχολούνται με τις προσπάθειες αναγνώρισης της κάνναβης ως φαρμάκου, ομιλούν για την τρέχουσα παραγωγή ως «κάνναβη με φαρμακευτική ποιότητα». Γίνεται έρευνα και κλινικές εξετάσεις για περαιτέρω βελτιώσεις.

Σημαντικό είναι επιπλέον ότι για να αποφευχθούν αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσματος της φαρμακευτικής κάνναβης, χρησιμοποιούνται εξατμιστές (vaporizers) για τη χρήση της. Δυστυχώς, η απαγόρευση της κάνναβης τον περασμένο αιώνα καθυστέρησε κατά πολύ την έρευνα για τις θεραπευτικές ιδιότητές της. Οι περισσότερες χώρες που έχουν πρόσφατα ρυθμίσει με νόμο την φαρμακευτική κάνναβη ακολουθούν την τακτική της παραγγελίας ήδη έτοιμων ποικιλιών κάνναβης από χώρες που έχουν πολυετή εμπειρία παραγωγής. Η Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Τσεχία και άλλες χώρες εισάγουν φαρμακευτική κάνναβη, ώσπου να μπορέσουν να έχουν τη δική τους παραγωγή για τις ανάγκες της χώρας τους. Η σταδιακή εφαρμογή διατάξεων για αντιμετώπιση των πολλαπλών θεμάτων της φαρμακευτικής κάνναβης είναι η πλέον ενδεδειγμένη επιλογή. Έτσι θα αποφευχθούν λάθη και παρεξηγήσεις. Η πρώτη προτεραιότητα είναι αυτή τη στιγμή η εξυπηρέτηση των ασθενών.

Με εκτίμηση,

Θανάση Αποστόλου

Διευθυντής

Εταιρείας «Διογένης Διάλογος Πολιτικής για τα Ναρκωτικά»