Η ιστορία και ο ρόλος της κάνναβης στο Ρασταφαριανό Κίνημα

Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί κατά το παρελθόν, σχετικά με το κίνημα των Ρασταφαριανών και τη χρήση κάνναβης από τους πιστούς του κινήματος. Η αλήθεια είναι ότι κατά καιρούς έχουν σημειωθεί ορισμένες παρανοήσεις, με κυριότερη ότι οι υποστηρικτές του, ακολουθούν το ρασταφαριανό κίνημα, μόνο για να μαστουρώνουν.

Αξίζει λοιπόν, αφενός να αναφερθούν ορισμένα βασικά στοιχεία για την ιστορία και την εξέλιξη του κινήματος και αφετέρου αξίζει ειδική αναφορά στην ιστορία και στην πραγματική σημασία της χρήσης κάνναβης από τους πιστούς.

[Toυ Λάμπρου Ν. Αναγνωστόπουλου*]

Κατ’ αρχάς, το κίνημα του Ρασταφαριανισμού ξεκίνησε ως ιδέα στις αρχές του 1930 από τις φτωχογειτονιές της Τζαμάικα και αυτό το γεγονός έχει τη σημασία του. Το κίνημα γεννήθηκε από την πεποίθηση του Τζαμαϊκανού Λέοναρντ Χάουελ ότι ο Αυτοκράτορας της Αιθιοπίας, Χαϊλέ Σελασιέ Ι, ήταν ο Μεσσίας, δηλαδή η παρουσία του Θεού (Jah) στη Γη. Ο Χάουελ, προώθησε ουσιαστικά τη λατρεία του Σελασιέ ως Θεού επί της Γης, ως την εκπλήρωση της προφητείας του πολιτικού ακτιβιστή Μάρκους Γκάρβεϊ.

Ο ίδιος, λίγα χρόνια νωρίτερα, είχε ισχυριστεί πως ο επόμενος Βασιλιάς που θα ανέβει στον θρόνο στην Αφρική, θα είναι και αυτός που θα «λυτρώσει» τους Αφρικανούς από τις χώρες σκλαβιάς τους.

Οι Ρασταφαριανοί δεν δέχονται τη Τζαμάικα ως πατρίδα τους, θεωρώντας την τόπο αιχμαλωσίας

Οι Ρασταφαριανοί δεν δέχονται τη Τζαμάικα ως πατρίδα τους, θεωρώντας την τόπο αιχμαλωσίας (Βαβυλώνα) και ζουν με την προσδοκία της επιστροφής στη γη των προγόνων τους, τη Σιών (Zion), που αντιστοιχεί στην Αφρική, την Αιθιοπία της Βίβλου

Ο Ρασταφαριανισμός, λοιπόν, εγκαθιδρύθηκε από τους πιστούς ως θρησκευτικό και πολιτικό δόγμα που δανείστηκε το βαφτιστικό όνομα του Σελασιέ (Ρας Ταφάρι Μακόνεν) και επισημοποιήθηκε με την άνοδο του τελευταίου στον θρόνο. Είναι γνωστό πως στις καθημερινές συνήθειες των Ρασταφαριανών περιλαμβάνονται : αυστηρή χορτοφαγική δίαιτα και χρήση κάνναβης για θρησκευτικούς σκοπούς.

Είναι επίσης γνωστοί για την χαρακτηριστική κόμμωση με τα μακριά μαλλιά και τις πλεξίδες (dreadlocks). Καθοριστικό γεγονός στην εξέλιξη και εδραίωση του κινήματος αποτέλεσε η ίδρυση της αυτόνομης οικονομικής κοινότητας με την ονομασία Pinnacle (Κορυφή), από τον Λέοναρντ Χάουελ, στις αρχές του 1940 στη Τζαμάικα.

Η κάνναβη ως Το Δέντρο Της Ζωής

Σε αυτή την περίοδο οι Ρασταφαριανοί, αρχίζουν να ανακαλύπτουν τις σημαντικές ιδιότητες της κάνναβης, εντάσσοντάς την στην καθημερινή τελετουργία τους. Άλλωστε, ο Χάουελ στήριξε τη δημιουργία της κοινότητας Pinnacle στη βιομηχανική καλλιέργεια κάνναβης.

Επίσης, οι ίδιοι οι Ρασταφαριανοί πιστεύουν ότι βρήκαν αρκετά αποσπάσματα στη Βίβλο τα οποία προωθούν τη χρήση του φυτού, υποστηρίζοντας ότι το «Δέντρο της Ζωής» που αναφέρεται εκεί, σχετίζεται με τη βιομηχανία παραγωγής κάνναβης.

Πάντως το πιο σημαντικό στοιχείο για την κοινότητα Pinnacle στην εποχή του Χάουελ αποτελεί αναμφίβολα το γεγονός ότι δόθηκε στα πιο φτωχά στρώματα της Τζαμάικα ένα μέρος και μια αιτία ύπαρξης, έξω από ένα σύστημα που σκοπίμως τους παραμέλησε. Με άλλα λόγια τούς δόθηκε μια τεράστια ευκαιρία να ζήσουν με τους δικούς τους κανόνες, μακριά από τους όρους και τις βίαιες συνθήκες του Γκέτο.

Η κάνναβη ενσωματώθηκε για τα καλά μέσα στην κουλτούρα των Ρασταφαριανών

Στο πλαίσιο τελετουργικών συναντήσεων μαζεύονται συχνά και καπνίζουν μαζί κάνναβη (ganja), συνήθως από μια κοινή πίπα. Αυτές οι συναντήσεις περιλαμβάνουν διαλογισμό, όπου οι ιδέες μοιράζονται ελεύθερα μεταξύ των συμμετεχόντων.

Πολλοί Ρασταφαριανοί, πιστεύουν ότι το φυτό της κάνναβης προέρχεται από την Αφρική και ότι αποτελεί μέρος του πολιτισμού τους. Αναγνωρίζουν τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού και νιώθουν ότι τους βοηθά σημαντικά, στην κατανόηση του εαυτού τους, του Σύμπαντος και του Θεού (Jah). Ωστόσο, η χρήση κάνναβης ως μέρος θρησκευτικών τελετών ισχύει εδώ και χιλιάδες χρόνια σε μια ποικιλία πολιτισμών.

Για παράδειγμα, στην Ινδία και στο Νεπάλ, όπου οι ταξιδιώτες μοναχοί εδώ και αιώνες χρησιμοποιούσαν μαριχουάνα στο πλαίσιο του διαλογισμού. Επίσης κι άλλες θρησκευτικές ομάδες έχουν χρησιμοποιήσει ή θεωρούν τη χρήση του φυτού ιερή, συμπεριλαμβανομένων των αρχαίων Κινέζων, των αρχαίων Γερμανών παγανιστών και των Ινδουιστών.

Μια από τις συνηθέστερες παρανοήσεις σχετικά με το θρησκευτικό κίνημα του Ρασταφαριανισμού, επικεντρώνεται στο ότι οι υποστηρικτές του θέλουν να μαστουρώνουν, εννοώντας σαφώς οι επικριτές ότι ορισμένοι ακολουθούν το συγκεκριμένο κίνημα μόνο για να καπνίζουν πολύ χόρτο. Μάλιστα στη δεκαετία του 1970 ένα από τα πιο δημοφιλή ειδησεογραφικά προγράμματα των ΗΠΑ, το «60 Λεπτά», πρόβαλλε τον ρασταφαριανισμό ως τίποτε περισσότερο από μια επιχείρηση λαθρεμπορίου ναρκωτικών ουσιών.

Η σκληρή νομοθεσία ενάντια στην καλλιέργεια κάνναβης αποτελεί εμπόδιο στη θρησκευτική ελευθερία

Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην εκπομπή ότι οι Ρασταφαριανοί χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη θρησκεία για να καλύψουν την πραγματική δραστηριότητά τους, η οποία είναι η εισαγωγή παράνομων ουσιών.

Αυτές οι αρνητικές προβολές υπήρξαν πολλές φορές καταστροφικές για τους πιστούς και πολλοί ήταν αυτοί που αναγκάστηκαν να υπερασπιστούν τη θρησκεία τους ενώπιον της δικαιοσύνης. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι η σκληρή νομοθεσία ενάντια στην καλλιέργεια κάνναβης αποτελεί εμπόδιο στη θρησκευτική ελευθερία τους.

Στα μάτια τους, η απαγόρευση φυτών που «δόθηκαν» από τον Θεό αποτελεί ένα ακόμη σημάδι της ανήθικης φύσης και της καταπίεσης από τη Βαβυλώνα

Υπό αυτή την έννοια η αντίσταση πολλών Ράσταφαριανών σε νόμους και καθεστώτα, δεν είναι απλώς μια πολιτική πράξη ανυπακοής, αλλά περισσότερο μια αντανάκλαση των θρησκευτικών και πνευματικών πεποιθήσεών τους.

Συνοπτικά, ο ρασταφαριανισμός γεννήθηκε ως θρησκευτικό και πολιτικό κίνημα κατά τη δεκαετία του 1930 και εδραιώθηκε κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας, με την ίδρυση της αυτόνομης κοινότητας Pinnacle από τον Λέοναρντ Χάουελ.

Οι πιστοί Ρασταφαριανοί αντιμετώπισαν τη στέψη του Χαϊλέ Σελασιέ Ι, ως την εκπλήρωση της γκαρβεϊκής προφητείας και τον ανακήρυξαν Μεσσία και ενσάρκωση του Θεού στη Γη.

Η κοινότητα Pinnacle στηρίχτηκε οικονομικά στη βιομηχανική καλλιέργεια κάνναβης και μέσω αυτής το φυτό άρχισε να χρησιμοποιείται εκτενώς από τους πιστούς. Η χρήση καπνιστικής κάνναβης χρησιμοποιείται καθαρά τελετουργικά, ενέχει θρησκευτική σημασία και γι’ αυτό τον λόγο ενσωματώθηκε στην κουλτούρα των Ρασταφαριανών, από το 1940 ως και σήμερα.

Σύμφωνα με τους πιστούς η χρήση καπνιστικής κάνναβης προωθεί τον ανοιχτό διάλογο, καθώς επίσης την ψυχική και την πνευματική γαλήνη.

Άλλωστε οι ίδιοι καταδικάζουν την αλόγιστη χρήση κάνναβης απλώς και μόνο για να μαστουρώσει κάποιος. Αντίθετα, θεωρούν ότι είναι σημαντική για τις θρησκευτικές τελετές και χρησιμοποιείται από τους ίδιους μόνο γι’ αυτόν το σκοπό.

*Ο Λάμπρος Ν. Αναγνωστόπουλος σπούδασε κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου και είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΤΕΙ  Λάρισας στον τομέα της Ψυχικής Υγείας

Πηγές / Διαβάστε Περισσότερα:

Μάρλον Τζέιμς, Η Σύντομη Ιστορία των Εφτά Φόνων, Εκδόσεις Αίολος, Εισαγωγή Λάμπρου Φάτση

The True Story of Rastafari | by Lucy McKeon | NYR Daily | The New York Review of Books

The Use of Marijuana in the Rastafari Religion – Points: The Blog of the Alcohol & Drugs History Society