«Η κάνναβη δεν είναι μόνο για φαρμακευτική χρήση» || Το αφιέρωμα της ΕφΣυν

Κάνναβης

Αν κάποιος επισκεφτεί καταστήματα βιολογικών τροφίμων, θα ανακαλύψει στα ράφια τους διάφορα σκευάσματα κάνναβης ως ακόμη μια εναλλακτική διατροφική πηγή, όπως όλα τα υπόλοιπα σκευάσματα από φυτικές πρώτες ύλες.

Οπως βρίσκουμε γάλα αμυγδάλου, φουντουκιού, σόγιας (κ.ά.) ή παστέλια εμπλουτισμένα με καρπούς που πλέον θεωρούνται υπερτροφές ή σπόρους που μπορούν να ενταχθούν στο πρωινό μείγμα νιφάδων δημητριακών, έτσι βρίσκουμε και ρόφημα, παστέλι, σπόρους κάνναβης, για την ίδια ακριβώς χρήση. Το ίδιο ισχύει για το αιθέριο έλαιο κάνναβης, το βάμμα, το τσάι κάνναβης.

Οι καλλιέργειες κάνναβης στο εξωτερικό δεν έχουν μόνο έναν δρόμο στον τομέα της μεταποίησης, δηλαδή δεν μεταποιούνται μονάχα σε υψηλής συμπύκνωσης έλαιο, το οποίο χρησιμοποιείται αποκλειστικά για φαρμακευτικούς σκοπούς, αλλά μεταποιούνται και σε συμπληρώματα διατροφής.

Στη δημοσιότητα έμφαση έχει δοθεί -από τη στιγμή που αναγνωρίστηκε ως νόμιμη η καλλιέργεια υπό προϋποθέσεις στη χώρα μας- μόνο στην παραγωγή ελαίου για φαρμακευτική χρήση από ανθρώπους που ήδη το χρησιμοποιούν ως μέσον βοήθειας σε διάφορες ασθένειες, εισάγοντάς το από το εξωτερικό ή καλλιεργώντας για δική τους χρήση φυτά κάνναβης, θέτοντας τον εαυτό τους σε κίνδυνο.

Πολλοί Ελληνες καλλιεργητές ανά την επικράτεια θέλησαν να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στην καλλιέργεια φυτών κάνναβης και ήδη έχουν περάσει στην τρίτη συνεχόμενη καλλιεργητική χρονιά φέτος, προσπαθώντας να κερδίσουν τον χρόνο, εμπειρία στην καλλιέργεια, αλλά και να ανιχνεύσουν την αγορά.

Πού θα μπορέσουν να διαθέσουν την παραγωγή τους;

Είναι καλυμμένοι από το νομικό πλαίσιο για τη μεταποίηση των φυτών και για ποια προϊόντα;

Θα περάσουν οι ίδιοι σε μεταποίηση, εφόσον έχουν δική τους οικοτεχνία ή συσκευαστήριο; Θα δώσουν τον σπόρο σε εταιρείες της χώρας ή του εξωτερικού;

Γιατί η συζήτηση και τελικά η ξαφνική «έκρηξη» του φακέλου «Καλλιέργεια κάνναβης» ξεκίνησε και υποστηρίχθηκε από το γεγονός ότι παλαιότερα η καλλιέργεια ανθούσε, κυρίως για τη χρήση της ίνας της στην κλωστοϋφαντουργία.

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δεν έχουμε την κατάλληλη υποδομή για κλωστοϋφαντουργική χρήση, όπως μας είπαν ειδικοί και ερευνητές.

Κάλλιστα όμως μπορούμε να υποστηρίξουμε τις καλλιέργειες για διπλό σκοπό. Που σημαίνει, «όχι μόνο για φαρμακευτική χρήση αλλά και για την παραγωγή σπόρου και παραγόμενων προϊόντων, όπως είναι το λάδι για χρήση σε φαγητό, το αλεύρι, το τσάι, αλλά και προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως είναι τα αιθέρια έλαια ή το CBD», όπως μας εξήγησαν η δρ Ελένη Μαλούπα, διευθύντρια του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων «ΕΛΓΟ Δήμητρα», και η δρ Ελένη Τσαλίκη, εντεταλμένη ερευνήτρια στον ίδιο φορέα, που είναι υπεύθυνος για την έρευνα και τον έλεγχο των καλλιεργειών.

Δρ Ελένη Τσαλίκη

Βιομηχανική κάνναβη, μια νέα καλλιέργεια στην Ελλάδα

Δρ Ελένη Τσαλίκη

• Φαρμακευτική χρήση ή δημιουργία προϊόντων διατροφής από την κάνναβη;Και τα δύο, κάθε χρήση για την κάλυψη των πραγματικών αναγκών, κάτω από τους ισχύοντες νόμους και τις προϋποθέσεις.

Η καλλιέργεια της κάνναβης από την αρχαιότητα μέχρι λίγο πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, γινόταν πρώτα για την παραγωγή ίνας και στην συνέχεια, για τον σπόρο (καναβούρι) που χρησιμοποιόταν στην διατροφή των πουλιών. Τα τελευταία χρόνια μετά την επαναεισαγωγή της καλλιέργειας στην Ευρώπη ο σπόρος, ο οποίος έχει υψηλή θρεπτική αξία άρχισε να χρησιμοποιείται και για ανθρώπινη κατανάλωση ενώ επίσης το στέλεχος της κάνναβης χρησιμοποιείται σε ένα ευρύ φάσμα βιομηχανικών προϊόντων από υλικά δόμησης, έως εξαρτήματα αυτοκινήτων.

Ενα άλλο προϊόν με μεγάλη προστιθέμενη αξία είναι τα κανναβινοειδή της, το THC (τετραϋδροκανναβινόλη) και το CBD (κανναβιδιόλη) και ίσως στο μέλλον να βρεθεί κάποιο ακόμη από τα πολλά κανναβινοειδή που έχει, με κάποιες ιδιαίτερες ιδιότητες άρα και χρήσεις.

Στην Ελλάδα αυτή την στιγμή δεν υπάρχουν μονάδες μεταποίησης της ίνας, όμως γίνονται κάποιες μελέτες προκειμένου να πραγματοποιηθεί μια τέτοια επένδυση, αλλά έχει αρκετά υψηλό κόστος. Τέτοιες μονάδες υπάρχουν στην Ρουμανία και σε άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης.

• Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις ήδη υπάρχουσες καλλιέργειες για την παραγωγή προϊόντων διατροφής;

Μα εκεί στοχεύουμε, στη διπλή χρήση των καλλιεργειών και στη δημιουργία τελικών προϊόντων με αυξημένη προστιθέμενη αξία. Η κλωστική κάνναβη (Cannabis sativa L.) μπορεί να συμβάλει στην αύξηση του εισοδήματος του Ελληνα παραγωγού λόγω των πολλαπλών χρήσεών της. Είναι ένα φυτό που προσαρμόζεται στις περιβαλλοντικές συνθήκες της χώρας μας και πλέον (σύμφωνα με το ΦΕΚ αρ. 929Β/6-4-2016), επιτράπηκε η καλλιέργειά της στην Ελλάδα.

• Τι προϊόντα διατροφής μπορούμε να παράγουμε;

Ο σπόρος, είτε ανεπεξέργαστος είτε τεμαχισμένος, μπορεί να καταναλωθεί μέσω κάποιων τροφίμων, όπως π.χ. σε παστέλια, σοκολάτες, νιφάδες δημητριακών.

Από τον σπόρο ακόμη, παίρνουμε το λάδι, που πάλι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τρόφιμα και άλλα σκευάσματα, αλλά να χρησιμοποιηθεί και σε απευθείας χρήση, όπως π.χ. σε σαλάτες.

Μπορούμε να παράγουμε αλεύρι για χρήση στην αρτοποιία ή ακόμη πρωτεϊνικά υπερσυμπυκνώματα. Επίσης τα φύλλα της κάνναβης μπορούν να χρησιμοποιηθούν (σε εκχύλισμα) για την παρασκευή ροφημάτων.

Ανθόνερο κάνναβης

Δεν υπάρχει ούτε κοινοτική νομοθεσία ούτε εθνική νομοθεσία για τα συγκεκριμένα προϊόντα αλλά μόνο εθνικά όρια σε κάποιες χώρες (πχ. Γερμανία, Ελβετία, Βέλγιο).. Γίνονται προσπάθειες όμως, να ξεκαθαριστεί το τοπίο.

Στα χέρια μας έχουμε βέβαια μία ενημέρωση του υπουργείου που λέει ότι «τα ακατέργαστα προϊόντα που προέρχονται από καλλιέργειες κάνναβης με περιεκτικότητα σε THC κάτω από 0,2% μπορούν να κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά. Αλλά μιλάει για ακατέργαστα προϊόντα. Ποια ανήκουν όμως σε αυτό τον χαρακτηρισμό; Εκεί πάλι μπαίνει ένα ερωτηματικό.

Ακατέργαστο προϊόν είναι ο σπόρος, αν όμως τον σπάσεις, τον κάνεις λάδι, είναι ακατέργαστο προϊόν ή είναι προϊόν έτοιμο προς κατανάλωση και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει η πρόβλεψη του ορίου 0,2% σε THC;

• Για να ξεκαθαρίσουμε λίγο τις πληροφορίες. Σε ποια ποικιλία κάνναβης αναφέρεστε; Sativa ή indica;

Μιλάμε μόνο για την Cannabis sativa. Βάσει της ταξινόμησης ISTA (International Seed Testing Association) , η indica ενσωματώθηκε μέσα στην sativa.

Υπάρχει ένα μεγάλη φημολογίαστην πληροφόρηση γύρω από την καλλιέργεια κάνναβης αλλά και για το τι είναι η φαρμακευτική κάνναβη.

Πρέπει λοιπόν να ορίσουμε, τι είναι φαρμακευτική κάνναβη. Μιλάμε για τις καλλιέργειες με περιεκτικότητα σε THC μικρότερη του 0.2% που είναι εγγεγραμμένες στον Κοινοτικό Κατάλογο και επιτρέπονται για τη παραγωγή CBD ή για τις καλλιέργειες φυτών με ποσοστά μεγαλύτερα από 0.2% σε περιεκτικότητα THC (τετραυδροκανναβινόλης); Από εκεί ξεκινάει πιστεύω, η όλη σύγχυση.

Οι επενδύσεις στις οποίες αναφέρεται το υπουργείο ότι θα γίνουν από κάποιες εταιρείες, αφορά μάλλον στις ποικιλίες οι οποίες έχουν πάνω από 0.2% περιεκτικότητα THC γιατί ενδιαφέρονται όχι μόνο για το CBD αλλά και το THC.

Αλλά το CBD (κανναβιδιόλη) μπορείς να το βγάλεις και από τις ήδη υπάρχουσες και καλλιεργούμενες ποικιλίες. Ότι προϊόν κυκλοφορεί μέχρις στιγμής στην Ευρώπη, προέρχεται από αυτές τις ποικιλίες.

• Ποιοι είναι οι φορείς ελέγχου των καλλιεργειών;

Ο «ΕΛΓΟ-Δήμητρα» είναι ο αρμόδιος φορέας για:

 την αξιολόγηση των ποικιλιών βιομηχανικής κάνναβης στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της χώρας μας, με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας της καλλιέργειας
 τη δημιουργία οδηγού καλλιέργειας ποικιλιών βιομηχανικής κάνναβης
 την εκπαίδευση των ελεγκτών που πραγματοποιούν τη συλλογή των δειγμάτων.

Γι’ αυτό τον σκοπό, για την αξιολόγηση των ποικιλιών βιομηχανικής κάνναβης, εγκαταστήσαμε πειραματικούς αγρούς, στο Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων (ΙΓΒΦΠ) στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, τις καλλιεργητικές περιόδους 2016 και 2017.

Οι ποικιλίες που επιλέχθηκαν ήταν κατόπιν συνεργασίας με ινστιτούτα του εξωτερικού (μόνοικες, μεσοπρώιμες και όψιμες) και ο σπόρος που χρησιμοποιήθηκε εισήχθη στη χώρα μας σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες από τη σχετική νομοθεσία.

Συγκομιδή φυτών βιομηχανικής κάνναβης από τους πειραματικούς αγρούς του «ΕΛΓΟ- Δήμητρα» (κάτω)

Συγκομιδή φυτών βιομηχανικής κάνναβης από τους πειραματικούς αγρούς του «ΕΛΓΟ- Δήμητρα» (κάτω)

• Οι πειραματισμοί τι αφορούν;

Ο πειραματισμός εστιάζεται στη δυνατότητα των ποικιλιών για παραγωγή διπλής χρήσης, δηλαδή όχι μόνο για παραγωγή ίνας αλλά συγχρόνως για την παραγωγή σπόρου και παραγόμενων προϊόντων (λάδι, αλεύρι κ.λπ.), καθώς και μεταβολιτών υψηλής προστιθέμενης αξίας (αιθέρια έλαια, CBD).

Στους πειραματικούς αγρούς, εφαρμόστηκαν διάφορες καλλιεργητικές τεχνικές, ελήφθησαν παρατηρήσεις των αγροκομικών τους χαρακτηριστικών, υπολογίστηκαν οι αποδόσεις σε χλωρή βιομάζα και ίνα και τώρα τα αποτελέσματα βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης, προκειμένου να μπορέσουμε να διαθέτουμε όλα τα δεδομένα άμεσα στους ενδιαφερόμενους παραγωγούς.

Παράλληλα, και τις δύο χρονιές, πραγματοποιήθηκε στο Ινστιτούτο εκπαίδευση των ελεγκτών των Τμημάτων Αγροτικής Ανάπτυξης (ΤΑΑ), για τον τρόπο που πρέπει να γίνεται η δειγματοληψία από τους αγρούς καλλιέργειας. Τα δείγματα δε που συλλέχθηκαν (τυχαίο δείγμα από το 20% των εκτάσεων) στάλθηκαν για έλεγχο πάλι στο ΙΓΒΦΠ, προκειμένου να προσδιοριστεί η περιεκτικότητά τους σε THC (πάλι σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στον εκτελεστικό κανονισμό της Ε.Ε.).

Τα αποτελέσματα των μετρήσεων των ποικιλιών που καλλιεργήθηκαν και ελέγχθηκαν στην Ελλάδα κυμαίνονται εντός του αποδεκτού ορίου, δηλαδή μικρότερο του <0,2% στη ψυχοτρόπο ουσία THC και για τα δύο έτη καλλιέργειας.

• Τα μέχρι τώρα δεδομένα σε τι βοηθούν τους παραγωγούς που ήδη καλλιεργούν φυτά κάνναβης;

Ακριβώς λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος μεγάλης μερίδας αγροτών για την επανεισαγωγή της καλλιέργειας στην Ελλάδα, το ΙΓΒΦΠ -αν και υποστηρίζει ότι είναι απαραίτητος ο περαιτέρω πειραματισμός δύο, τριών χρόνων ακόμη, σε διάφορα περιβάλλοντα, για τη διεξαγωγή αξιόπιστων επιστημονικών δεδομένων- προχώρησε στη σύνταξη του πρώτου οδηγού καλλιέργειας βιομηχανικής κάνναβης, οδηγού που είναι αναρτημένος στην ιστοσελίδα του ΥΠΑΑΤ.

Ολες οι πληροφορίες θα επικαιροποιούνται διαρκώς, σύμφωνα με τα στοιχεία που θα προκύπτουν από τις μελέτες αξιολόγησης και προσαρμοστικότητας των ποικιλιών βιομηχανικής κάνναβης στις ελληνικές συνθήκες.

• Τι αριθμό εκτάσεων καταλαμβάνουν οι καλλιέργειες σε Ελλάδα και αντίστοιχα στην Ευρώπη;

Oι εκτάσεις βιομηχανικής κάνναβης που καλλιεργήθηκαν στην Ελλάδα το 2016 ήταν 24 στρέμματα, οι οποίες, το 2017, αυξήθηκαν στα 265 στρέμματα. Αντίστοιχα, το 2016 η συνολική καλλιεργούμενη έκταση κλωστικής κάνναβης στην Ευρώπη έφτασε τα 330.000 στρέμματα, με κύρια χώρα καλλιέργειας τη Γαλλία, στην οποία καλλιεργείται σχεδόν το 50% της προαναφερόμενης έκτασης, ενώ το 2011, η καλλιεργούμενη έκταση ήταν μόνο 80.000 στρέμματα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΙΗΑ (European Industrial Hemp Association), την τελευταία πενταετία παρατηρήθηκε ένας τριπλασιασμός της έκτασης καλλιέργειας βιομηχανικής κάνναβης σε όλη την Ευρώπη.

*εντεταλμένη ερευνήτρια του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, «ΕΛΓΟ-Δήμητρα»

Δρ Ελένη Μαλούπα

«Είναι μια καλλιέργεια που μπορεί να αξιοποιήσει συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδας»

Δρ Ελένη Μαλούπα

Στις έρευνές μας, προσπαθήσαμε να δούμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη βιομηχανική κάνναβη στην Ελλάδα, σαν ένα προϊόν που θα είναι υψηλής προστιθέμενης αξίας, το οποίο όμως να μπορεί να αξιοποιηθεί σε επίπεδο μικρών παραγωγών και όχι των χιλιάδων στρεμμάτων που έχουν οι άλλες χώρες.

Ερευνήσαμε αν πράγματι είχαμε τη δυνατότητα αξιοποίησης της παραγωγής, γιατί θα έβγαινε προϊόν και δεν θα ξέραμε τι να το κάνουμε. Η εντεταλμένη ερευνήτριά μας, κ. Ελένη Τσαλίκη, πήγε γι’ αυτόν τον λόγο στη Γερμανία, στο μεγαλύτερο συνέδριο κάνναβης που γίνεται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη. Από εκεί μας έφερε τα καλύτερα υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντα, που ήταν το τσάι κάνναβης (ρόφημα), το έλαιο κάνναβης, π.χ. για σαλάτες, διαλυμένο σε ένα πόσιμο έλαιο, βάμμα κάνναβης (δρόγη κάνναβης μέσα σε αλκοόλη) και κάνναβη σαν συμπλήρωμα διατροφής, που μαζί με άλλα πρόσθετα, μπορούσες να το φας στο πρωινό ή τη σαλάτα σου και ακόμη, παστέλι κάνναβης.

Δυστυχώς, ο δικός μας ΕΦΕΤ δεν έχει πεισθεί ακόμη για το κατά πόσο η κάνναβη είναι τρόφιμο ή όχι κι αυτό είναι πρόβλημα. Σε οικολογικές γιορτές, έχω βρει προϊόντα κάνναβης διαφόρων ΚΟΙΝΣΕΠ (Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις), τσάι, έλαιο και βάμμα, τα οποία απ’ ό,τι ξέρω, ακόμη δεν μπορούν να τα διακινήσουν επίσημα. Θεωρώ ότι θα πρέπει λοιπόν να εστιάσουμε στην παραγωγή συμπληρωμάτων διατροφής που μπορούν να εμπορεύονται παίρνοντας από τον ΕΟΦ αριθμό κυκλοφορίας.

Τώρα όσον αφορά την καλλιέργεια φαρμακευτικής κάνναβης, την υποστηρίζουμε, εξαιρώντας βέβαια την πρόταση για ατομική καλλιέργεια και χρήση. Μάλιστα, στην καλλιέργειά της μπορούμε να εφαρμόσουμε και προηγμένες τεχνικές. Μπορούν να αναπτυχθούν σε θερμοκήπια ή να είναι υδροπονικές, οπότε και θα μπορούν -σε ελεγχόμενο πλέον περιβάλλον- να έχουν περισσότερους κύκλους (τέσσερις-πέντε), όπως γίνεται και σε χώρες του εξωτερικού. Μπορούμε βέβαια και σε ανοιχτές καλλιέργειες, αλλά πάντα υπό προϋποθέσεις.

Προς το παρόν, πιστεύω ότι πρέπει να επενδύσουμε πιο στοχευμένα στην καλλιέργεια βιομηχανικής κάνναβης.

Γι’ αυτό περάσαμε σε συνεργασία με το εργαστήριο φαρμακογνωσίας του ΚΠΑ και με τον κ. Σκαλτσούνη δείγματα πρώτης ύλης για να γίνουν αναλύσεις των κανναβινοειδών της.

Για να δούμε πέρα από την περιεκτικότητα του THC, τι έχουμε και σε CBD και πώς θα μπορούσαμε να δουλέψουμε σε εκχυλίσματα πλέον κάνναβης. Τα εκχυλίσματα πραγματικά σου δίνουν εξαιρετικά αποτελέσματα, ειδικά αν έχεις και κάποιες ποικιλίες, όπως έχουμε εμείς, βιομηχανικής χρήσης, οι οποίες έχουν πολύ καλά δραστικά συστατικά.

Τεχνολογικές υποδομές ήδη υπάρχουν στις ΚΟΙΝΣΕΠ αλλά χρειαζόμαστε πιστεύω περίπου δύο χρόνια ακόμη, οπότε και θα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι ερευνητικές μας συνεργασίες.

Ως τότε μπορούμε να εμπορευόμαστε το τσάι, το έλαιο και το βάμμα. Δεν χρειάζεται να παραγάγουμε όλα τα προϊόντα με μιας. Το ζήτημα είναι να δώσει ο ΕΦΕΤ τη δυνατότητα σε οικοτεχνίες και ΚΟΙΝΣΕΠ να μπορούν να διακινούν αυτά τα προϊόντα.

Η καλλιέργεια κάνναβης δεν λέω ότι θα σώσει την Ελλάδα, μπορεί όμως να συνεισφέρει στο εισόδημα μικρών συνεταιρισμών ή ομάδων καλλιεργητών. Είναι μια εναλλακτική καλλιέργεια που μπορεί να αξιοποιήσει συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδας που έχουν πολύ νερό.

*τακτική ερευνήτρια, διευθύντρια Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, «ΕΛΓΟ-Δήμητρα»

Αλέξανδρος Λέανδρος Σκαλτσούνης

«Θα παράγουμε καλύτερο προϊόν από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες»

Αλέξανδρος Λέανδρος Σκαλτσούνης

Αυτή τη στιγμή μπορούμε, από τις ταξιανθίες φυτών βιομηχανικής κάνναβης, εφαρμόζοντας ορισμένα πρωτόκολλα που έχουμε αναπτύξει στο εργαστήριο, να απομονώσουμε και το CBD, την κανναβιδιόλη, η οποία είναι μια ουσία με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, φαρμακευτικό και εμπορικό παράλληλα.

• Οταν λέτε εμπορικό ενδιαφέρον, τι εννοείτε;

Οτι σήμερα υπάρχει μεγάλη ζήτηση αυτής της ουσίας σε καθαρή μορφή.

• Πάντα για φαρμακευτική χρήση;

Αυτή η κανναβιδιόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν φάρμακο, αλλά δεν ανήκει στις ψυχοτρόπες ουσίες. Για να μη δημιουργούμε παρανοήσεις στους αναγνώστες σας, να ξεκαθαρίσουμε ότι σήμερα δουλεύουμε στη βιομηχανική κάνναβη, απ’ όπου παίρνουμε όλα αυτά τα προϊόντα, λάδι, ίνες κ.λπ., και από την οποία, όσον αφορά το φαρμακευτικό κομμάτι, μπορούμε να απομονώνουμε, σε μεγάλα ποσοστά, την κανναβιδιόλη, το CBD.

Οι ψυχοτρόπες ουσίες όπως είναι η τετραϋδροκανναβινόλη (THC) είναι σε πολύ χαμηλό ποσοστό στη βιομηχανική κάνναβη.

Σήμερα λοιπόν, υπάρχουν φαρμακευτικά προϊόντα τα οποία εισάγονται στη χώρα μας από χώρες της Ευρώπης που περιέχουν προϊόντα της κάνναβης.

Αυτά τα προϊόντα είναι κατά 50% εκχύλισμα από φαρμακευτική κάνναβη, την κάνναβη δηλαδή που περιέχει και τις ψυχοτρόπες ουσίες, και κατά 50% από βιομηχανική κάνναβη, που δεν περιέχει τις ψυχοτρόπες αλλά περιέχει κυρίως την κανναβιδιόλη.

Αρα, αυτή η κανναβιδιόλη είναι τμήμα κατά 50% ενός φαρμακευτικού προϊόντος, γι’ αυτό έχει παράλληλα και εμπορικό ενδιαφέρον, όπως σας είπα.

Τώρα στο μέλλον, αν επιτραπεί και η καλλιέργεια της φαρμακευτικής κάνναβης, θα έχουμε όλο τον κύκλο, θα έχουμε και παραγωγή των προϊόντων τα οποία περιέχουν τις ψυχοτρόπες ουσίες (εκχυλίσματα).

• Πώς ορίζεται η φαρμακευτική κάνναβη;

Αυτή που περιέχει τις ψυχοτρόπες ουσίες σε μεγάλο ποσοστό, όπως η παρανόμως καλλιεργούμενη σήμερα και η αυτοφυής κάνναβη.

Η βιομηχανική πρέπει να τις έχει κάτω από 0,2%, ενώ η φαρμακευτική -που βέβαια πρέπει να είναι και κάποιος κλώνος που να τις έχει σε μεγάλο ποσοστό-, μεγαλύτερο του 0,5%, για να είναι εμπορικά αξιοποιήσιμη. Σήμερα έχουν αναπτυχθεί πολλοί τέτοιοι κλώνοι, κυρίως σε θερμοκήπια, σε ευρωπαϊκές χώρες.

• Φυτική πρώτη ύλη προμηθεύεστε από Ελληνες καλλιεργητές;

Ναι, παίρνουμε δείγματα από καλλιεργητές σε όλη την επικράτεια. Στο εργαστήριο έχουμε και μια εταιρεία τεχνοβλαστoύ (spin-off), όπου αγοράζουμε τέτοια προϊόντα. Ομως για την παραγωγή των καλλιεργητών, ενδιαφέρονται η φαρμακευτική βιομηχανία και πολλές άλλες εταιρείες.

Εμείς συμμετέχουμε σε ερευνητικά προγράμματα και προμηθευόμαστε πρώτη ύλη διαφόρων ποικιλιών στις οποίες έχουν εφαρμοστεί διαφορετικές καλλιεργητικές πρακτικές και προχωρούμε στην έρευνα για το ποια ποικιλία θα μας δώσει καλύτερη απόδοση (κανναβιδιόλη), ποια περιοχή δίνει καλύτερα αποτελέσματα και ακόμη, ποιος είναι ο καταλληλότερος χρόνος συγκομιδής.

Βλέπετε, επειδή πρόκειται για ένα φυτό που για χρόνια απουσίαζε από τις καλλιέργειες, έχουμε λίγα επιστημονικά δεδομένα.

Στο Εργαστήριο Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων όπου διεξάγονται έρευνες πάνω στη βιομηχανική κάνναβη. Κάτω, όλη η ομάδα των επιστημόνων

Στο Εργαστήριο Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων όπου διεξάγονται έρευνες πάνω στη βιομηχανική κάνναβη. Κάτω, όλη η ομάδα των επιστημόνων

Εμείς ως εργαστήριο μπορούμε, αυτή είναι και η δουλειά μας. Εχουμε όλη την τεχνογνωσία, μάλιστα ως Πανεπιστήμιο, έχουμε καταθέσει και διπλώματα ευρεσιτεχνίας και έχουμε συνεργασία με φαρμακευτικές εταιρείες. Θεωρώ ότι θα παράγουμε και καλύτερο προϊόν απ’ ό,τι παράγεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και η ελληνική βιομηχανία έχει τη δυνατότητα να παραγάγει τέτοιες ουσίες σε μεγάλο ποσοστό.

Οπότε, δεν τίθεται ζήτημα να στέλνουμε ή να πουλάμε απλώς το φυτικό υλικό σε εταιρείες στο εξωτερικό για επεξεργασία. Σκέψη μας είναι μάλιστα, μέσα στη χρονιά, να μεταφέρουμε την τεχνογνωσία μας και σε βιομηχανικό επίπεδο.

Είμαστε -λόγω της πολύ καλής τεχνογνωσίας που υπάρχει στη χώρα μας και ιδίως εδώ στο εργαστήριο Φαρμακογνωσίας- εξαιρετικά ανταγωνιστικοί όσον αφορά την παραγωγή τελικών καθαρών προϊόντων. Και πράγματι, είναι μια αγορά που αφήνει υψηλή προστιθέμενη αξία, γι’ αυτό πρέπει να επωφεληθούμε. Αυτό προσπαθούμε κι εμείς ως πανεπιστήμιο αλλά και οι εταιρείες που θέλουν να επενδύσουν σε αυτόν τον χώρο. Νομίζω ότι μπορεί να εξελιχθεί σε ένα κομμάτι παραγωγής πλούτου στη χώρα μας.

• Εννοείτε, ακόμη μία πλουτοπαραγωγική καλλιέργεια ανάμεσα σε άλλες.

Θεωρώ ότι την εξαιρετική βιοποικιλότητα που έχουμε ως χώρα κι έχει τεράστιο δυναμικό δεν την έχουμε αξιοποιήσει. Και η κάνναβη μπορεί να ενταχθεί σε αυτήν.

*καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Τομέας Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων

Διατροφή

Προϊόντα κάνναβης με διαφορετική περιεκτικότητα σε CBD

Κάνναβης

Για την παρούσα κατάσταση στον τομέα της παρασκευής και εμπορίας προϊόντων διατροφής, η ΕΙΗΑ* (European Industrial Hemp Association) παίρνει θέση:

«Πρέπει να ξεκαθαριστεί η νομοθεσία για τα προϊόντα που περιέχουν CBD σε διάφορες περιεκτικότητες, προκειμένου να προστατευτούν οι καταναλωτές, να υποστηριχθεί η διπλή χρήση της παραγωγής, να προσελκυστούν νέες επενδύσεις και να αναπτυχθεί ο τομέας παραγωγής προϊόντων. Πρέπει να γίνει γνωστό ότι η κανναβιδιόλη και η κανναβινόλη δεν ανήκουν στις ναρκωτικές ουσίες, σύμφωνα με την Ε.Ε.».

Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, η EΙΗΑ προτείνει την κατηγοριοποίησή τους σε τρεις ενότητες, ανάλογα με την περιεκτικότητά τους σε κανναβιδιόλη:

1. Η καθαρή κανναβιδιόλη και τα προϊόντα με υψηλές συγκεντρώσεις (πάνω από 200 mg, για εσωτερική, ημερήσια χρήση) να θεωρούνται και να αντιμετωπίζονται ως φάρμακα.

2. Τα προϊόντα με φυσιολογικές δόσεις (20-200mg) να κινούνται εμπορικά ως φυτικό, φαρμακευτικό προϊόν που δεν χρειάζεται συνταγή (OTC products-over the counter) ή ως συμπλήρωμα διατροφής, όπως αντιμετωπίζονται όλα τα προϊόντα φυτικών εκχυλισμάτων, π.χ. τα σκευάσματα βαλεριάνας, γλυκοζαμίνης, χονδροΐτίνης, τζίνγκο μπιλόμπα, κάποιες βιταμίνες ή συμπληρώματα σιδήρου.

3. Οποιο προϊόν έχει περιεκτικότητα χαμηλότερη από 20 mg (ημερήσια δόση) να διακινείται κανονικά, σαν τρόφιμο.

Στην πρόταση, παίρνει ρητά θέση υπέρ της πολυχρηστικότητας των καλλιεργειών και εξίσου ρητά απορρίπτει τον μονόδρομο της φαρμακευτικής παραγωγής, καθώς θεωρεί ότι αυτό αποτελεί επιδίωξη κάποιων φαρμακευτικών εταιρειών.

EIHA proposal 2017, Reasonable regulation of cannabidiol (CBD) in food, cosmetics, as herbal natural medicine and as medicinal product 

ΕΦΣΥΝ