Η κάνναβη ως αντικαρκινικό θεραπευτικό μέσο

Η κάνναβη είναι, έτσι και αλλιώς, αμφιλεγόμενο αντικείμενο: Από τη μία πλευρά, φέρει ακόμη πάνω της τη σκιά της πολύχρονης απαγόρευσης και της σκοταδι­στι­κής και συκοφαν­τικής προπαγάνδας εναντίον της, ενώ, από την άλλη, πολλοί προοδευτικοί και απροκατάληπτοι άνθρωποι βλέπουν το θεραπευτικό δυναμικό της [1].

[Toυ Dr Αίαντα Παπασταύρου*]

Ως θεραπευτικό μέσο κατά του καρκίνου, η κάνναβη δημιουργεί ακόμη ισχυρότερα και αντιτιθέμενα συναισθήματα, ιδίως στους κύκλους των ογκολόγων και των ασθενών που τη χρησιμοποιούν. Οι κύκλοι αυτοί βρίσκονται συχνά απέναντι αλλήλων, και αυτό είναι φυσικό, αφού οι γιατροί είναι γενικά ένας συντηρητικός κλάδος (αλλά με ισχυρή γνώμη και αυθεντία), και βέβαια, αφού η έρευνα είχε εμποδιστεί για σχεδόν ένα αιώνα:

Η κάνναβη είχε ταξινομηθεί αυ­θαί­ρετα ως ναρκωτικό, με συνέπεια να απαγορεύεται η διερεύνηση των αντι­καρ­κινικών ιδιοτήτων με κλινικές μελέτες στον άνθρωπο

Η συνέπεια όλων αυτών είναι η γενικευμένη άγνοια, οι συχνά αδικαιολόγητες προσδοκίες και η αμηχανία για το θέμα.

Η διεξαγωγή σοβαρών κλινικών μελετών έχει, φυσικά, ήδη αρχίσει, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη ώριμα τα αποτελέσματα, ώστε να τα θεωρήσουμε οριστι­κά. Υπάρχει, ωστό­σο, πλήθος προκλινικών μελετών σε κυτταροκαλ­λιέρ­γειες και ζώα, που δείχνουν ότι τόσο η THC όσο και η CBD έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες, τουλά­χιστον σε ορι­σμένους τύπους καρκίνου. Η ιστορία δείχνει ότι τα περισσό­τερα από τα ευρήματα σε ζώα θα επιβεβαιωθούν κάποια στιγμή και στον άνθρωπο. Και τα δύο φυτο­καν­ναβινο­ειδή, που αναφέραμε, έχει αποδει­χθεί ότι [2, 3]:

  • Προκαλούν αυτοκαταστροφή των καρκινικών κυττάρων (το φαινόμενο λέγεται απόπτωση)
  • Αναστέλλουν την ανάπτυξη των όγκων
  • Εμποδίζουν τη μετάσταση των καρκινικών κυττάρων
  • Αναστέλλουν την νεο-αγγειογένεση (ανάπτυξη νέων αιμοφόρων αγγείων για την τροφοδότηση του όγκου)
  • Συνεργούν άριστα με ορισμένα χημειο­θεραπευτικά φάρμακα, των οποίων αυξάνουν την αντικαρκινική δράση

Οι πρόσφατες έρευ­νες για τις αντικαρκινικές επιδράσεις των φυτοκανναβινοει­δών

Παρακάτω θα κάνουμε μια σύντομη αναφορά στις πιο πρόσφατες έρευ­νες που τεκμηριώνουν τις αντικαρκινικές επιδράσεις των φυτοκανναβινοει­δών. Δεν πρό­κει­ται, βέβαια, για συστηματική ανασκόπηση της ιατρικής βιβλιογραφίας στο πλαίσιο αυτού του άρθρου, διότι τα άρθρα που έχουν δημοσιευθεί τις τελευ­ταί­ες δύο δεκα­ετίες και εξετάζουν τις δυνατότητες της κάνναβης ως αντικαρκινικού παράγον­τα είναι της τάξης των χιλιάδων.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτές δεν είναι κλινικές, αλλά προκλινικές δοκιμές. Αυτός είναι άλλωστε και ο αντίλογος των συντηρητικών: Επισείουν τον κίνδυνο να μην ισχύουν τα ευρήματα των μελετών αυτών στον άνθρωπο, παρα­βλέποντας τις πάμπολλες αναφορές περιπτώσεων καλής έκβασης, αλλά και το γεγονός ότι μιλάμε για μια πρακτικά ατοξική θεραπεία, οι παρενέργειες της οποίας δεν συγκρίνονται, ούτε κάν από μακρυά, με την τοξικότητα της χημειοθεραπεί­ας. Και αποσιωπούν, βεβαίως, το γεγονός ότι η συμβολή της χημειοθεραπείας στην επιβίωση δεν υπερβαίνει το 2,1-2,3% (!) με βάση Αυστραλιανά και Αμερι­κανικά στοιχεία [4].

Ας αρχίσουμε, λοιπόν, τη γρήγορη αυτή περιήγηση στην προκλινική έρευνα:

  • Σε ένα από τα φονικότερα είδη καρκίνου, στο μελάνωμα, η THC βρέθηκε ότι προκαλεί αυτοφαγία (τον βασικό επανορθωτικό μηχανισμό που απομακρύνει προβληματικά κύτταρα με αυτοκαταστροφή-διαφορετικής φύσης από την απόπτωση), απώλεια κυτταρικής ζωτικότητας και επίσης απόπτωση κυττάρων [5].
  • Ο συνδυασμός του χημειοθεραπευτικού γεμσιταβίνη με κανναβινοειδή συνεργεί και αναστέλει ισχυρά την ανάπτυξη παγκρεατικού μοσχεύματος ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων σε ποντικούς, χωρίς καμμία τοξικότητα[6].
  • Η CBD προκαλεί προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο (=απόπτωση) των καρκινικών κυττάρων του μαστού και αυτοφαγία, με μηχανισμό που δεν σχετίζεται με σύνδεση σε κάποιο κανναβο-υποδοχέα [7, 8].
  • Η CBD μείωσε σημαντικά τον πρωτοπαθή όγκο καθώς και το μέγεθος και τον αριθμό των πνευμονικών μεταστατικών εστιών σε δύο πειραματικά μοντέλα μετάστασης, και επίσης ανέστειλε τον πολλαπλασιασμό και την καρκινική διήθηση των κυττάρων του καρκίνου του μαστού [8].
  • Συνθετικά κανναβινοειδή που δεσμεύονται σε υποδοχείς τύπου CB1 και CB2 χορηγήθηκαν σε ποντικούς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύ­μονα. Τα αποτελέσματα ήταν μειωμένος ρυθμός πολλαπλασια­σμού και νεο-αγγειογένεσης, καθώς και αυξημένη απόπτωση καρκινικών κυττά­ρων [9].
  • Η THC βρέθηκε ότι μειώνει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και αυξά­νει την απόπτωση των κυττάρων του ανθρώπινου πολύμορφου γλοι­ο­­βλα­στώ­ματος [10].
  • Η THC προκαλεί απόπτωση σε κύτταρα καρκίνου του παχέος εντέρου μέσω της ενεργοποίησης του υποδοχέα κανναβινοειδών CB1 [11].
  • Η THC, χορηγούμενη σε χαμηλές συγκεντρώσεις, είναι ένας ισχυρός επα­γω­γέας απόπτωσης σε τρεις λευχαιμικές κυτταρικές σειρές. Το φαινό­μενο εκδηλώνεται νωρίς, σε έξι περίπου ώρες μετά την έκθεση [12].
  • Η CBD βρέθηκε ότι αυξάνει την πρόσληψη ορισμένων χημειοθεραπευτικών παραγόντων από κακοήθη κύτταρα του γλοιοβλαστώματος, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας [13].
  • Στην μοναδική δημοσιευμένη δοκιμασία πάνω σε άνθρωπο, οι ερευνητές χορήγησαν απευθείας THC σε καρκινικά κύτταρα γλοιοβλα­στώματος σε τερ­ματικούς ασθενείς, δια­πιστώνοντας έτσι ότι ανέστελε τον πολλαπλα­σια­σμό των κυττάρων του όγκου, χωρίς οποιεσδήποτε δυσμενείς επιπτώ­σεις [14].

Η παρούσα κατάσταση της αντικαρκινικής κανναβοθεραπείας

Όπως είναι γνωστό, στις ΗΠΑ επικρατεί το σχιζοφρενικό σύστημα να είναι η χρή­ση κάνναβης νόμιμη σε πολιτειακό επίπεδο, και ταυτόχρονα παράνομη σε ομο­σπονδιακό. Ως συνέπεια, η έρευνα επί ανθρώπων απαγορεύεται από το νόμο ακόμη και σήμερα, αφού χρει­άζεται ομοσπονδιακή χρηματοδότηση. Οι ΗΠΑ δεν είναι η μόνη χώρα με τέτοιες παραδοξότητες: Στην Αγγλία, τη μεγαλύτερη παραγωγό και εξαγωγό χώρα ιατρικής κάνναβης, η ιατρική χρήση της είναι παράνομη [15].

Ωστόσο, σε κράτη που έχουν νομιμο­ποιήσει την ιατρική κάνναβη, πολλοί απελπισμένοι ασθε­νείς με καρκίνο την χρησι­μοποιούν, όχι μόνο για τη θεραπεία των παρενεργειών της χημειο­θε­ραπείας και του καρκινικού πόνου [16, 17], αλλά και ως κύρια αντικαρκινική θερα­πεί­α. Υπάρχουν χιλιάδες ανεκδοτολογικές αναφορές ασθενών με καρκίνο, που χρη­σιμοποίησαν συμπυκνωμένα έλαια κάνναβης (κλασσικά το γνωστό ως έλαιο SimpsonRSO), τα οποία περιέχουν THC ή CBD ή και τα δύο (ανάλογα με τη φυτική πρώτη ύλη), και οδήγησαν σε πλήρη υποχώρηση του καρκίνου.

Όμως η κάνναβη δεν είναι εγκεκριμένη από το FDA (άρα και από τους ΕΟΦ όλων των κρατών που ακολουθούν σαν δορυφόροι) ως θερα­πεία του καρκίνου, και οι ρυθμιστικοί ιατρικοί οργανι­σμοί (επιστημονικά σωματεία και ιατρικοί σύλλογοι, που είναι οι επίσημοι σύμβουλοι του κράτους για ιατρικά ζητήματα) δεν σκέ­πτον­ται κάν να τη θεωρήσουν ως ένα από τα στάνταρ εργα­λεία θεραπευτικής φροντίδας στο κοντυνό μέλ­λον.

 Ακόμα και η χρήση της ως παρηγορικού φαρμά­κου, ενώ δεν αμφισβητείται από κανένα, παραμένει στη σφαίρα της ιατρικής αγνω­σίας-ατολμίας-απραξίας

Ωστόσο, οι ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην κατεστη­μένη θε­ρα­πεία του καρκίνου, και είναι πολλοί αυτοί, αναζητούν την κάνναβη ως εναλ­λα­κτική θεραπεία από μόνοι τους, ζητώντας τη γνώμη άλλων, πιο έμπειρων ασθε­νών, αλλά και των υπαλλήλων των καταστημάτων κάννα­βης. Αυτό συμβαίνει διεθνώς, και είναι στην παρούσα φάση αναγκαίο κακό, μιας και οι γιατροί που γνωρίζουν τον χειρι­σμό της κάν­ναβης ως φαρμάκου είναι ελά­χιστοι.

Βέβαια, ειδικά με τους καρκινο­πα­θείς, η κατάσταση αυτή είναι επικίνδυνη και πρέπει κάπως να σταματήσει. Πολλοί ασθενείς, σε στιγμές επιπολαιότητας, προσφεύγουν ακόμη και στην «αυθεντία του ίντερνετ» για οδηγίες. Συμβαίνει και αυτό διεθνώς. Και η μεν κάνναβη μπορεί να είναι ακίνδυνη, αλλά ο καρκίνος είναι νόσημα εξαιρετικά πολύπλοκο και με πολύ βαθειά ρίζα μέσα στην ύπαρξη, βασα­νιστικό και θανατη­φόρο. Δεν αντιμετωπί­ζεται ούτε με σκέτη χημειοθερα­πεία, ούτε με δίαιτες, ούτε με «λαδάκια».

Ενώ είναι απολύτως κατανοητή η αγωνία ενός ασθενούς και η ανάγκη του να βρει μια λύση όσο είναι ακόμη καιρός, όσο ακόμη υπάρχει περιθώριο για αυ­τόν, δυστυχώς στο διαδίκτυο κυκλοφορούν τα πάντα. Και προφανώς δεν είναι όλα τους σοβαρά.

Ενώ η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ ασθενών είναι και θεμιτή και αναγκαία λόγω και της ανυπαρξίας επίσημης ενημέρωσης, όσο αυτή δεν αξιο­ποι­εί­ται με ιατρικό τρόπο, μπορεί να γίνει και επιβλαβής. Δεν μπορεί κανείς να πει στους ασθενείς “μην το κάνετε” όσο δεν τους προσ­φέ­ρον­ται άλλες σοβαρότερες και επιστημονικά ικανές λύσεις. Μπορεί βέβαια να τους συμβουλέψει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και επιφυλακτικοί, να ελέγ­χουν τη σοβαρότητα των συμ­βουλών που λαμβάνουν, να μελετούν και οι ίδιοι πολύ, αφού στη δεδομένη φά­ση δε γίνεται αλλιώς.

Ο Δρ Siddharta Mukherjee, στο ομώνυμο εκπληκτικό σύγγραμμα του, αποκαλεί τον καρκίνο «The Emperor of All Maladies». Και αυτό όχι αδίκως, διότι θέλει άκρα περίσκεψη και στρατηγική χρήση των προαναφερθέντων θεραπαυτικών μέσων και πολλών άλλων ακόμη, κύριων και επικουρικών, αλλά και βαθειά συνείδηση της εξατομικευμένης φύσης της νόσου. Μόνο με τέτοια προσέγγιση μπορεί να επι­τευχθεί η απαραί­τητη εξατομίκευση του θεραπευτικού σχήματος, το οποίο αναγ­καστικά πρέπει να είναι και πολύπλευρο.

Η κάνναβη, κατ΄εξοχήν εξατομικευμένο θεραπευτικό μέσον, είναι σίγουρο ότι στα επόμενα χρόνια θα λάβει περίβλεπτη θέση μέσα στο εξατομικευμένο-ολοκλη­ρωμένο θεραπευ­τι­κό πλαίσιο του καρκίνου. Προϋπό­θεση αυτού είναι να δημιουργηθεί η απαραί­τητη «κρίσιμη μάζα» ιατρών, που θα είναι γνώστες των πολύμορφων δυνατοτήτων της.

Παράγοντες της θεραπείας

Για τους ασθενείς, λοιπόν, που απελπισμένα αποφασίζουν «να πάρουν την κατά­σταση στα χέρια τους», οι κυριότερες ανησυ­χίες αφορούν τον καθορισμό των παραγόντων της θεραπείας, δηλαδή του θεραπευτικού στόχου, του δοσολογικού σχήματος, του μίγματος CBD ή THC που πρέπει να λαμβάνουν, της οδού χορήγη­σης και της διάρκειας της θεραπείας. Το σημαντικότερο και δυσ­κο­λό­τε­ρο από όλα αυτά είναι ο καθορισμός του θεραπευτικού στόχου, και ακολου­θείται από τη δοσολογία. Το πρώτο μπορεί να καθορισθεί ρεαλιστικά μόνο με συνεργα­σία για­τρού και ασθενούς. Ο θεραπευτικός στόχος αποτελεί στοιχείο της εξατομίκευσης στη θεραπευτική.

Η δοσολογία είναι το πιο «καυτό» θέμα που απασχολεί τους ενδιαφερόμενους, υπό την έννοια ότι όλοι αναζητούν το «μαγικό πρωτόκολλο». Τέτοιο πρωτόκολλο δεν υπάρχει. Η δράση της κάνναβης δεν μοιάζει με των άλλων φαρμάκων. Η κάνναβη απευθύνεται στο δυσλειτουργικό ενδοκανναβινοειδές σύστημα του ασθενούς, και αν η παρέμβαση είναι «ευγενική», το σύστημα θα αντιδράσει ρυθμιζόμενο, και θα αποκατασταθεί η υγιεία. Στην αντικαρκινική πρακτική, αν η δόση είναι πολύ χαμηλή, θα δράσει μόνο παρηγο­ρι­κά, αστο­χώντας ως αντι­καρκινικό φάρ­μακο. Αν είναι πολύ υψηλή, θα «πνίγει» το ενδοκαννα­βινο­ει­δές σύστημα, το οποίο έτσι δεν θα ανταποκρίνεται στο ρυθμι­στικό μας ερέθισμα. Είναι καθήκον του γιατρού να διαγνώσει το επίπεδο της εξατομι­κευ­μένης βέλτι­στης δόσης για τον συγκεκριμένο άρρωστο και για τον στόχο που έχει επιλε­γεί.

Η κάνναβη δεν έχει καθορισμένη δόση, όπως έχουν τα άλλα φάρμακα. Η δόση εξα­το­μικεύεται. Ένας γενικός κανόνας με αρκετές εξαιρέσεις είναι ότι οι νεώτε­ροι χρει­άζονται μεγαλύτερες δόσεις από τους γηραιότερους. Αυτό οφείλε­ται στην εξα­σθένηση του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος με την πάροδο της ηλικίας.

Το κατάλ­ληλο μίγμα παίζει και αυτό ένα πολύ σημαντικό ρόλο για τον ασθενή, διότι η CBD, με όλες της τις ευεργετικές ιδιότητες, έχει και ανοσοκατασταλτική[1] δράση [18, 23], η οποία θέτει περιορισμούς στη χρήση της σε ασθενείς με καρκίνο. Η THC, από την άλλη, προ­καλεί ευφορία (που άλλοι τη θέλουν και άλλοι όχι, -ενίοτε όμως και άγχος, και κατάθλιψη και πανικούς), και ταχυκαρδίες (που μπορεί να μη ανέχεται ένας καρδιοπαθής ή γέροντας) κλπ.

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα, το οποίο θα ήθελα να ανοίξω παρ΄ ότι δεν είναι ερευνητικά ολοκληρωμένο, είναι ότι με τις ελλειπείς γνώσεις που έχουμε όλοι για τα φυτοκανναβινοειδή, έχουμε περιορίσει τη συζήτηση περί μιγμάτων στην αναλογία THC/CBD. Προχωρημένη έρευνα όμως από το Ισραήλ δείχνει ότι άλλα, άγνωστα στον πολύ κόσμο φυτο­κανναβινοειδή, σε συνέργεια ή αντενέργεια με τερπένια και φλαβόνες του φυ­τού, είναι πολύ σημαντικότερα από την αναλογία THC/CBD σχετικά με το θερα­πευτικό αποτέλεσμα. Και ακόμη, ότι η «παλέττα» των συστατικών, διαφέρει από ποικιλία σε ποικιλία, από από χρονιά σε χρονιά και θερμοκήπιο σε θερμοκήπιο, ακόμη και στην γενετικά ταυτόσημη ποικιλία! Και το σημαντικότερο: Οι διαφορές αυτές έχουν θεραπευτική σημασία! Μήπως δεν ξέρουμε ότι δεν ξέρουμε; [19]

Όλα αυτά τα ζητήμα­τα, που είναι καθαρά ιατρι­­κής αρμοδιότητας, εξακο­λουθούν να αποτελούν εμπόδιο για όσους ανα­ζη­τούν λύση στα αδιέξοδα της νόσου, και φυσικά, δημιουργούν και ανασφάλεια. Είναι σαφές ότι τα ιατρικά προβλήματα πρέπει να επιλύονται από κατάλ­ληλα εκπαιδευ­μέ­νους για­τρούς. Μόνο όποιος δεν έχει επίγνωση της πολυ­πλο­κότητας του θέματος μπορεί να δίνει οδη­γίες «ε­λα­φρά τη καρδία».

Δεν τολμώ να σκεφθώ ότι ο καλοπροαίρετος, αλλά χωρίς ια­τρική ιδιότη­τα, σύμβου­λος αναλαμβάνει ενσυνείδητα την ευθύνη για τη ζωή ε­νός ταλαι­πω­ρημένου ασθε­­νούς…

Δεν τολμώ να σκεφθώ ότι ο καλοπροαίρετος, αλλά χωρίς ια­τρική ιδιότη­τα, σύμβου­λος αναλαμβάνει ενσυνείδητα την ευθύνη για τη ζωή ε­νός ταλαι­πω­ρημένου ασθε­­νούς, προσφέροντας άθελά του ελλιπείς ή εσφαλ­μέ­νες οδηγίες, που θα μπο­ρού­σαν να στερήσουν από τον ασθενή την αντιμε­τώ­πιση με άλλα ή ΚΑΙ με άλλα, ενδεχομένως και καλλίτερα θεραπευτικά μέσα. Παρ΄όλα όσα θετικά αναφέ­ραμε παραπάνω, ό,τι και αν διαισθητικά πιστεύουμε μέσα μας, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η κάνναβη δεν αναγνωρίζεται προς το παρόν ως πρω­τεύ­ον αντι­καρ­κινικό θεραπευτικό μέσο.

Τα μηνύματα που θα ήθελα να αφήσω με το σύντομο αυτό άρθρο είναι τα εξής:

  • Η ανακάλυψη του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος και οι αυξανόμενες ιατρικές εφαρμογές της κάνναβης είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν έκκρη­ξη ερευνών και θα ανοίξουν νέες κλινικές εφαρμογές.
  • Η παρηγορική χρήση της κάνναβης για την ανακούφιση από παρενέργειες της χημειοθεραπείας (ναυτία, έμετοι, ανορεξία) δεν αμφισβητείται από κανένα [1, 20, 21].
  • Η χρήση της ως φαρμάκου για τον καρκινικό πόνο κερδίζει έδαφος και εκ­το­πίζει τα οπιοειδή, τα οποία ευθύνονται για πολλούς θανάτους καρκι­νο­παθών [16, 17].
  • Η χρήση της ως αντικαταθλιπτικού στον καρκίνο προτείνεται, συναντά όμως αντίσταση από ψευτοηθικολόγους, που δήθεν φοβούνται τον εθισμό των ασθενών, πολλοί από τους οποίους είναι τερματικοί, και το μόνο που έχει σημασία είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής τους για λίγο ακόμη [21].
  • Η χρήση της κάνναβης ως ορεξιγόνου στην καρκινική καχεξία συναντά τα ίδια, με την αντικαταθλιπτική χρήση, προβλή­μα­τα [22].
  • Σύμφωνα με όλες τις προκλινικές ενδείξεις και τις προσωπικές μαρτυρίες, είναι σίγουρο ότι η κάνναβη θα παίξει στο μέλλον σημαντικό ρόλο, είτε ως πρωτεύον αντι­καρκινικό φάρμακο (με ιδιότητες χημειοθεραπευτικού), είτε ως επικουρικό φάρμακο, σε κάθε περίπτωση χωρίς τις επιπλοκές και τις παρενέρ­γειες των συμβατικών φαρμάκων. Η απαραίτητη κλινική έρευνα έχει αρχίσει, και σύντομα θα δρέψου­με τους καρπούς. Προς το παρόν όμως δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο άλλων θεραπειών, για νομικούς λόγους.
  • Η σύνθεση και σταθερότητα των σκευασμάτων, άρα και των κλινικών αποτε­λεσμάτων, είναι ένα άλυτο ζήτημα προς το παρόν, που σχετίζεται με τις τεχνικές της φαρμακοποιΐας, αλλά και με τη χημειοποικιλότητα του φυτού.
  • Ο καρκίνος δεν είναι απλό νόσημα, είναι «Λερναία Ύδρα» [24]. Επίσης, καμμία περίπτωση δεν είναι ίδια με την άλλη. Γι΄ αυτό παρακαλώ τους ασθενείς να μη αναζητούν πρόχειρες συμβουλές. Θα είναι πολύ καλλίτερα αν απευ­θυν­θούν στο γιατρό τους, να του θέσουν το θέμα που τους απα­σχολεί, και ίσως τον ωθήσουν να εμβαθύνει και αυτός στο ενδια­φέ­ρον αυτό επιστη­μονικό κεφάλαιο. Διαφορετικά, ας συνεχίσουν την αναζήτηση του κατάλ­ληλου επαγγελματία υγιείας.
  • Ως προς τους παρόχους ιατρικών οδηγιών από το facebook και αλλού, θέλω να παρακαλέσω να δούνε με σοβαρότητα τη διαφορά πληροφό­ρησης και ιατρικής συμβουλής. Η πρώτη πρέπει να παρέχεται αφειδώς, η δεύτερη είναι επικίνδυνη, ενίοτε και κολάσιμη. Οι ασθενείς μας αξίζουν κάτι καλλίτερο.
  • Η εκπαίδευση ικανού αριθμού γιατρών στην κανναβοθεραπευτική είναι και απαραίτητη και επείγουσα. Αν δεν ληφθεί σύντομα πρωτοβουλία από επίσημο φορέα, ίσως χρειαστεί να την λάβουμε εμείς.
  • Στη φάση αυτή θα είναι καλλίτερα για τους ασθενείς μας να δεχθούμε όλοι τον ρόλο του μαθητευό­μενου. Στα επόμενα λίγα χρόνια θα γίνουν επιστη­μο­νικές ανατροπές. Το «μάθημα» μόλις άρχισε, και θα κρατήσει πολύ…
[1] Οι ακριβείς μηχανισμοί μέσω των οποίων τα κανναβινοειδή προκαλούν ανοσοκαταστολή μόλις τώρα αρχίζουν να γίνονται κατανοητά και μπορούν να ταξινομηθούν σε τέσσερις άξονες: πρόκληση απόπτωσης ανοσοκυττάρων, αναστολή πολλαπλασιασμού ανοσοκυττάρων, καταστολή παραγωγής κυτταροκινών και χημειοκινών και επα­γω­γή ρυθμιστικών Τ-λεμφοκυττάρων. Υπεύθυνος για την εκδήλωση των δράσεων αυτών είναι ο υποδοχέας CB2, που ως γνωστόν εκφράζεται κυρίως στα ανοσοκύτταρα. Η ανοσοκατασταλτική ιδιότητα της CBD είναι η κύρια θε­ραπευτική ιδιότητα, όταν πρόκειται για ασθενείς με αυτοάνοσα και φλεγμονές, δεν είναι όμως πολύ επιθυμητή σε ασθενείς που χρειάζονται ισχυρό ανοσοποιητικό, ως άμυνα κατά του καρκίνου.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

  • 1.    Οικονομόπουλος Γ. “Το ίαμα κάνναβη” Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, 2η έκδοση, ISBN 978-960-04-4488-9
  • 2.    Velasco, Guillermo, et al. “The use of cannabinoids as anticancer agents.”Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry 64 (2016): 259-266.
  • 3.    Ramer, Robert, and Burkhard Hinz. “Chapter Two-New Insights into Antimetastatic and Antiangiogenic Effects of Cannabinoids.”International review of cell and molecular biology 314 (2015): 43-116.
  • 4.    Morgan, Ward. “The contribution of cytotoxic chemotherapy to 5-year survival in adult malignancies”. Clinical Oncology 16 (2004): 549-560
  • 5.    Armstrong, Jane L., et al. “Exploiting cannabinoid-induced cytotoxic autophagy to drive melanoma cell death.”Journal of Investigative Dermatology 135.6 (2015): 1629-1637.
  • 6.    Donadelli, M., et al. “Gemcitabine/ cannabinoid combination triggers autophagy in pancreatic cancer cells through a ROS-mediated mechanism.”Cell death & disease 2.4 (2011): 152.
  • 7.    Shrivastava, Ashutosh, et al. “Cannabidiol induces programmed cell death in breast cancer cells by coordinating the cross-talk between apoptosis and autophagy.”Molecular Cancer Therapeutics 10.7 (2011): 1161-1172.
  • 8.    McAllister, Sean D., et al. “Pathways mediating the effects of cannabidiol on the reduction of breast cancer cell proliferation, invasion, and metastasis.”Breast cancer research and treatment 129.1 (2011): 37-47.
  • 9.    Preet, Anju, et al. “Cannabinoid receptors, CB1 and CB2, as novel targets for inhibition of non–small cell lung cancer growth and metastasis.”Cancer Prevention Research 4.1 (2011): 65-75.
  • 10. Mc Allister, Sean D., et al. “Cannabinoids selectively inhibit proliferation and induce death of cultured human glioblastoma multiforme cells.”Journal of neuro-oncology 74.1 (2005): 31-40.
  • 11. Greenhough, Alexander, et al. “The cannabinoid δ9‐tetrahydrocannabinol inhibits RAS‐MAPK and PI3K‐AKT survival signalling and induces BAD‐mediated apoptosis in colorectal cancer cells.”International journal of cancer 121.10 (2007): 2172-2180.
  • 12. Powles, Thomas, et al. “Cannabis-induced cytotoxicity in leukemic cell lines: the role of the cannabinoid receptors and the MAPK pathway.”Blood 105.3 (2005): 1214-1221.
  • 13. Nabissi, Massimo, et al. “Triggering of the TRPV2 channel by cannabidiol sensitizes glioblastoma cells to cytotoxic chemotherapeutic agents.”Carcinogenesis 34.1 (2013): 48-57.
  • 14. Guzman, M., et al. “A pilot clinical study of 9-tetrahydrocannabinol in patients with recurrent glioblastoma multiforme.”British journal of cancer 95.2 (2006): 197-203.
  • 15. Πηγή: Εφημερίδα Cannabisnews.gr (https://tinyurl.com/y77sffno)
  • 16.  Cleeland C., et al. Pain and its treatment in outpatients with metastatic cancer. New England Journal of Medicine (1994) 330: 592-596
  • 17.  Johnson, J., et al. Multicenter, Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled, Parallel-Group Study of the Efficacy, Safety, and Tolerability of THC:CBD Extract and THC Extract in Patients with Intractable Cancer-Related Pain. Journal of Pain and Symptom Management (2010) 39: 167-179.»
  • 18. Kaplan B et al. The Profile of Immune Modulation by Cannabidiol (CBD) Involves Deregulation of Nuclear Factor of Activated T Cells (NFAT). Biochem Pharmacol. (2008) 76(6): 726–737.
  • 19. Meiri D. https://youtu.be/B-knnEg0X4M, από παρουσίαση σε CANATECH.
  • 20. Vinciguerra V, et al. Inhalation marijuana as an antiemetic for cancer chemotherapy. NY State Medicine (1988) 88: 525-527
  • 21. Abrams D. Integrating cannabis into clinical cancer care. Curr Oncol (2016) 23 (Suppl 2), S8-S14
  • 22.Fairmond, J., et al. A low delta-9-tetrahydrocannabinol cannabis extract induces hyperphagis in rats. Behavioural Pharmacology (2010) 21: 769-772
  • 23.  Rieder S, Chauhan A, et al.  “Cannabinoid-induced apoptosis in immune cells as a pathway to immunosuppression” Immunobiology (2010) 215(8): 598–605.
  • 24. Δρ. Ιωάννης Παπασωτηρίου για την πολυπλοκότητα του κακοήθους νοσήματος https://tinyurl.com/yc5a6bxb

 


*Ο Δρ Αίας-Θεόδωρος Παπασταύρου είναι ιατρικός διευθυντής της Biomed Aid, με έδρα τα Σκόπια της ΠΓΔΜ, και έχει την ευθύνη του συντονισμού διαγνω­στι­κών και θεραπευτικών ενεργειών για καρκινοπαθείς και πάσχοντες από σοβαρά χρόνια νοσήματα, με εξατομικευμένη και ολοκληρωμένη προσέγγιση. Στο πλαί­σιο αυτών των αρμοδιοτήτων εντάσσεται και η θεραπεία με κάνναβη, όπου και όπως αυτή ενδείκνυται.