Η συνέντευξη του Τσέχου χημικού που ανακάλυψε το ενδοκανναβινοειδές «ευδαιμόνιο» στην ΕΦΣΥΝ

«Το μεγάλο πρόβλημα για τους ασθενείς είναι το έλλειμμα πρόσβασης στην κάνναβη και η ακριβή τιμή της»

Είναι ο άνθρωπος που με την ανακάλυψή του, 26 χρόνια πριν, άνοιξε την πόρτα για την ιατρική χρή­ση της κάνναβης.

Ο Τσέχος χημικός και πρωτοπό­ρος στην έρευνα για τα ενδοκανναβινοειδή, ονόμα­σε «ανανδαμίδη» την ουσία που ανακάλυψε από τη σανσκριτική λέξη «ανάντα» που σημαίνει «ευδαιμο­νία, ευτυχία» υποθέτοντας την επίδρασή της στον οργανισμό

Μια υπόθεση που αποδείχτηκε σωστή. Η «Εφ.Συν.» έχει την τιμή να συνομιλεί με τον Λού­μιρ Χάνους, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστή­μιο Palacky στην Τσεχία και ερευνητή στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο στο Ισραήλ, όπου το 1992 μαζί με τον William Anthony Devane, ως μέλη της ομάδας του Raphael Mechulam, απομόνωσε και περιέγραψε τη δομή της ανανδαμίδης (Anandamide), ενός νευροδι­αβιβαστή του ενδογενούς κανναβινοειδούς συστήμα­τος που επηρεάζει σημαντικές λειτουργίες, από την κίνηση μέχρι τα συναισθήματα, τη λειτουργία του ανο­σοποιητικού συστήματος και την αντίληψη του πόνου.

\[Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο σχετικό αφιέρωμα της εφημερίδας που επιμελήθηκε η Ιωάννα Σωτήρχου και κυκλοφορεί με αφορμή τη διεθνή έκθεση Balkannabis Expo που πραγματοποιείται στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων το τριήμερο 1,2 και 3 Ιουνίου]

Λίγο πριν από την ομιλία του στην Αθήνα, ο ερευνητής μάς μιλά για την ανακάλυψη της ανανδαμίδης -ή «ευ- δαιμόνιου» όπως μπορεί να αποδοθεί στα ελληνικά- και μοιράζεται μαζί μας τη γνώση που αποκόμισε σε αυτό το ταξίδι: «Η κάνναβη δυνητικά μπορεί να χρη­σιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση σχεδόν όλων των ασθενειών», μας λέει διευκρινίζοντας πως «αυτό δεν σημαίνει ότι η κάνναβη κάνει για όλους τους ασθενείς και όλες τις περιπτώσεις».

Είστε από τους πρωτοπόρους στην έρευνα για τα ενδοκανναβινοειδή. Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε πώς ξεκίνησε η ενασχόληση με ένα συκοφαντημένο φυτό και πώς φτάσατε μέχρι την ιστορική ανακάλυψη της ανανδαμίδης;

Ξεκίνησα να δουλεύω πάνω στην έρευνα με την κάνναβη το φθινόπωρο του 1970, στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Palacky στην πόλη Olomouc στην Τσεχοσλοβακία, Τσεχική Δημοκρατία σήμερα, με τον καθηγητή Zdenek Krejci, τον άνθρωπο που ανακάλυψε το πρώτο πραγματικό κανναβινοειδές στο φυτό – το κανναβιδιολικό οξύ, το οποίο όπως βρήκε έχει σημα­ντικές αντιβακτηριακές επιδράσεις στους θετικούς κατά Gram μικροοργανισμούς, συμπεριλαμβανομέ­νων ορισμένων κοινών παθογόνων μικροοργανισμών. Κάτι που εξετάστηκε επιτυχώς κλινικά. Μελετήσαμε το φυτό της κάνναβης ως φάρμακο κατάχρησης, διε­νεργήσαμε επιστημονική έρευνα γι’ αυτό το φυτό και επίσης το χρησιμοποιήσαμε στο νοσοκομείο για αγω­γή ως φάρμακο, περίπου από το 1955. Προετοίμαζα εκχυλίσματα για το νοσοκομειακό φαρμακείο από τα οποία παρασκευάζονταν φάρμακα για ασθενείς. Το χρησιμοποιούσαμε σε αυτό το νοσοκομείο ως φάρ­μακο μέχρι το 1990, οπότε έφυγα για να διεξαγάγω έρευνα στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη το 1954 πραγματοποιή­θηκε στο Olomouc επιστημονικό συνέδριο με θέμα «Η κάνναβη ως φάρμακο». Ετσι, στην ιατρική χρήση κάνναβης στην Τσεχοσλοβακία, υπήρξαν πραγματικοί πρωτοπόροι.

Το 1990 με προσκάλεσε ο καθηγητής Mechoulam για να συνεργαστούμε στην έρευνα στο Εβραϊκό Πανε­πιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Προσκάλεσε τον ειδικό στη μοριακή φαρμακολογία, τον dr. William Devane, που είχε ανακαλύψει τους υποδοχείς των κανναβινοειδών CB1, κι εμένα ως ειδικό στην αναλυτική χημεία.

Ο υπαινιγμός ήταν μόνο ένας – για να βρεθεί η ένω­ση του εγκεφάλου που συνδέεται με τον υποδοχέα για τα κανναβινοειδή CB1. Είχα μια καρποφόρα συνεργα­σία με τον dr. Devane – εγώ πραγματοποιούσα απομο­νώσεις κι εκείνος δοκίμαζε τα στελέχη μου προκειμέ- νου να εξακριβώσει αν συνδέονται στους υποδοχείς κανναβινοειδών με την ευαίσθητη βιοδοκιμασία του.

Στις 24 Μαρτίου ίου 1992 είχα στο χέρι μου τη χημική ένωση που δεσμεύεται με τον CB1 έχοντας περίπου την ίδια χημική δραστηριότητα με την D9-τετραϋδρο- κανναβινόλη (THC). Στείλαμε τη χημική ένωση που είχα απομονώσει στον καθηγητή Roger Pertwee στη Σκοτία και απέδειξε ότι αυτή η ένωση συμπεριφερό­ταν ως κανναβινοειδές. Ονομάσαμε αυτή τη χημική σύνθεση ανανδαμίδη.

Γιατί την ονομάσατε ανανδαμίδη; Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της;

Αυτή η ένωση ονομάστηκε ανανδαμίδη, από τη σανσκριτική λέξη Ananda που σημαίνει «ευδαιμονία, ευχαρίστηση» και την αμίδη που είναι η χημική αρχή αυτής της ένωσης – arachidonoyl ethanolamide. Αυτό το όνομα εξέφραζε την εσωτερική ευδαιμονία αυτών που την ανακάλυψαν και ταυτόχρονα την επίδραση που υποθέταμε ότι θα είχε στον οργανισμό και είχα­με δίκιο. Η ανανδαμίδη αποτελεί σημαντικό μέρος ολόκληρου του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος. Είναι αυτή η χημική σύνθεση που εκλύεται κατά αί­τηση τη στιγμή που ο οργανισμός δεν βρίσκεται σε ισορροπία, όταν δεν είναι εντελώς υγιής και πρέπει να θεραπευθεί.

Μπορείτε να μας περιγράψετε τη σημασία αυτής της ανακάλυψης;

Τη σημασία συνθέτουν τρία μέρη: η ανακάλυψη των κανναβινοειδών στο φυτό και η ανακάλυψη του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος στον οργανισμό. Το τελευταίο σημαντικό κομμάτι -η ανακάλυψη της ανανδαμίδης και αργότερα των άλλων ενδοκαννα- βινοειδών- έδωσε στην επιστήμη τη δυνατότητα να εξηγήσει την επίδραση της κάνναβης στον ανθρώπινο οργανισμό και τη σπουδαιότητά της στη θεραπεία και άνοιξε μια πόρτα στην ιατρική χρήση της κάνναβης.

Σας έχει αποκαλύψει η κάνναβη κάτι που προη­γουμένως δεν γνωρίζατε;

Ευτυχώς προέρχομαι από μια χώρα όπου χρησι­μοποιούσαν την κάνναβη για ιατρικούς σκοπούς, βιομηχανικές εφαρμογές και σπανίως σαν ψυχαγω­γικό ναρκωτικό, οπότε γνώριζα όλες τις δυνατότητες της χρήσης κάνναβης ήδη από την αρχή της έρευνάς μου. Αυτό που δεν ήξερα πριν, ήταν ότι είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία σχεδόν όλων των ασθενειών.

Ποια πιστεύετε πως είναι η μεγαλύτερη παρα­πληροφόρηση σχετικά με την κάνναβη;

Η μεγαλύτερη παραπληροφόρηση είναι ότι η κάν­ναβη μπορεί να τους θεραπεύσει όλους. Το τονίζω συ­χνά ότι η κάνναβη δεν θεραπεύει κάθε φορά, δεν τους θεραπεύει όλους, δεν θεραπεύει όλες τις παθήσεις και δεν θεραπεύει όλα τα στάδια μιας νόσου. Οι περισσότε­ροι ασθενείς μπορούν να υποβληθούν σε μια θεραπεία, κατά κύριο λόγο παρηγορητική, αλλά όχι όλοι.

Ποιο είναι το μέλλον και ποιες είναι οι προκλή­σεις που έχει μπροστά της η έρευνα σχετικά με την κάνναβη;

Επί του παρόντος, το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους ασθενείς είναι ότι οι περισσότεροι δεν έχουν πρόσβαση στην κάνναβη, ενώ αν έχουν είναι πολύ ακριβή. Είναι απαραίτητο να αφαιρεθεί από την κάν­ναβη ο προσδιορισμός του επικίνδυνου φαρμάκου που της δόθηκε 80 χρόνια πριν. Αυτό πρέπει να γίνει για τους ασθενείς. Χρειαζόμαστε επίσης επιπλέον έρευνα προκειμένου να έχουμε την ευχέρεια να δίνουμε σε έναν συγκεκριμένο ασθενή τη σωστή περιεκτικότητα και στη σωστή δοσολογία ώστε να αντιμετωπίσει την πάθησή του/της. Ολα είναι πιθανά. Χρειαζόμαστε μόνο καλή θέληση από τις αρχές.