Η επιστήμη προσπαθεί να ξεκλειδώσει τα μυστικά της κάνναβης

Από το αφιέρωμα του National Geographic

Καθώς οι από αιώνες γνωστές φαρμακευτικές ιδιότητες της κάνναβης γίνονται ξανά όλο και περισσότερο αποδεκτές στον σύγχρονο κόσμο, οι ερευνητές προσπαθούν να καταλάβουν πώς λειτουργεί και με ποιόν τρόπο μπορεί να καταπολεμήσει ασθένειες.

Οι υποστηρικτές της εκτιμούν ότι η ιατρική κάνναβη μπορεί να βελτιώσει τη ζωή ασθενών και να ανακουφίσει από πόνους.

Βεβαίως και δεν υπάρχει κάτι καινούργιο σχετικά με την κάνναβη. Άλλωστε, ήταν γνωστή στην ανθρωπότητα σχεδόν από πάντα.

Στη Σιβηρία βρέθηκαν σπόροι μέσα σε τάφους που χρονολογούνται στο 3000 π.Χ. Οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν την κάνναβη ως φάρμακο πριν από χιλιάδες χρόνια. Η κάνναβη είναι εξίσου αμερικανική -ο πρόεδρος Τζορτζ Ουάσιγκτον την καλλιεργούσε στο όρος Βερνόν. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής ιστορίας, η κάνναβη -ως επί το πλείστον σε βάμματα και εκχυλίσματα- ήταν νόμιμη.

Και μετά άρχισε η τρέλα: Μαριχουάνα, ο δολοφόνος της νεολαίας. Η πύλη των ναρκωτικών.

Ναρκωτικό Schedule I, όπως η ηρωίνη 

Επί σχεδόν 70 χρόνια, το φυτό παρέμενε εν κρυπτώ και η ιατρική έρευνα σε μεγάλο βαθμό σταμάτησε. Το 1970, η αμερικανική κυβέρνηση κατέστησε ακόμη πιο δύσκολη τη μελέτη, χαρακτηρίζοντάς την ως ναρκωτικό Schedule I -επικίνδυνη ουσία χωρίς έγκυρο ιατρικό σκοπό, με υψηλή πιθανότητα εξάρτησης, στην ίδια κατηγορία με την ηρωίνη.

Όσοι ήθελαν να μάθουν, να επεκτείνουν τη γνώση τους για την κάνναβη θεωρούνταν στις ΗΠΑ εξ ορισμού εγκληματίες.

Τώρα όμως, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται στην ιατρική κάνναβη για τη θεραπεία ασθενειών, το επιστημονικό ενδιαφέρον έχει αναζωπυρωθεί.

Σε ένα φαρμακείο με προϊόντα κάνναβης στο Λος Άντζελες η Damaris Diaz τσεκάρει το άρωμα και την υγρασία των προϊόντων της.

Εκπλήξεις, ακόμη και κρυμμένα θαύματα

Και όπως γράφει το Νational Geographic, υπάρχουν εκπλήξεις, ακόμη και κρυμμένα θαύματα σε αυτό το απαγορευμένο φυτό.

Παρά το γεγονός ότι η κάνναβη εξακολουθεί να είναι ταξινομημένη ως Schedule I, ο Αμερικανός γενικός χειρουργός Vivek Murthy εξέφρασε πρόσφατα ενδιαφέρον για το τι μπορεί να μάθει η επιστήμη από την κάνναβη, σημειώνοντας ότι τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι «σε ορισμένες ιατρικές περιπτώσεις και συμπτώματα» μπορεί να είναι «χρήσιμη».

Σε 23 Πολιτείες των ΗΠΑ και στην περιφέρεια της Κολούμπια η κάνναβη για ιατρική χρήση είναι νόμιμη -σε συγκεκριμένες παθήσεις- ενώ η πλειοψηφία των Αμερικανών είναι υπέρ της νομιμοποίησης της μαριχουάνας για ψυχαγωγική χρήση. Άλλες χώρες πάλι, επανεξετάζουν το θέμα. Η Ουρουγουάη ψήφισε τη νομιμοποίησή της. Η Πορτογαλία την αποποινικοποίησε. Το Ισραήλ, ο Καναδάς και η Ολλανδία έχουν προγράμματα ιατρικής κάνναβης και τα τελευταία χρόνια πολλές χώρες έχουν χαλαρώσει τις ποινές που αφορούν την κατοχή.

Το «χόρτο»

Ναι, το «χόρτο» υπάρχει γύρω μας, γράφει το Νational Geographic και μπορεί να προκαλέσει προσωρινή αλλαγή διάθεσης -να φέρει γέλιο, ζαλάδα, μία αμνησία… διάρκειας δύο δευτερολέπτων και να ανοίξει την όρεξη. Και παρόλο που ποτέ δεν αναφέρθηκε θάνατος από υπερβολική δόση, η μαριχουάνα -ειδικά οι συχνές, «βαριές» επαναλήψεις- είναι ένα ισχυρό και σε ορισμένες περιπτώσεις βλαβερό ναρκωτικό.

Στο Ντένβερ, όπου λειτουργούν άπειρες βιοτεχνίες καλλιέργειας σε εσωτερικούς χώρους, εργαζόμενοι διαχωρίζουν τα μπουμπούκια σε προοριζόμενα για ψυχαγωγική και ιατρική χρήση. Μετά την αλλαγή του νόμου στο Κολοράντο χιλιάδες νέοι ήρθαν στην Πολιτεία για να εργαστούν στην αναπτυσσόμενη βιομηχανία.

Αναλγητικό, βρογχοδιασταλτικό και αντιφλεγμονώδες

Για κάποιους, η κάνναβη είναι τονωτικό, βοηθά στην αϋπνία, αμβλύνει τις δύσκολες στιγμές της ζωής.

Οι συστηματικοί χρήστες λένε ότι καταπολεμά το στρες. Επίσης, μεταξύ άλλων, θεωρείται αναλγητικό, αντιεμετικό, βρογχοδιασταλτικό και αντιφλεγμονώδες. Σε μία περίπτωση μάλιστα, βρέθηκε ότι βοηθά στη θεραπεία του… λόξιγκα.

Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι χημικές ενώσεις του φυτού μπορεί να βοηθήσουν το σώμα να ρυθμίσει ζωτικές λειτουργίες -όπως η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και η υποβοήθηση στην απώλεια μνήμης που προκαλούν τραυματικά γεγονότα.

Τα ερωτήματα 

Και καθώς, η συζήτηση για την κάνναβη έχει διεθνώς ανέβει ψηλά στην ατζέντα, προκύπτουν σημαντικά ερωτήματα:

Τελικά, τί συμβαίνει μέσα σε αυτό το φυτό;

Πώς η μαριχουάνα επηρεάζει το σώμα και το μυαλό;

Ποιές πληροφορίες μπορούν να μας δώσουν οι χημικές ουσίες του φυτού για τον τρόπο με τον οποίον λειτουργεί το ανθρώπινο κεντρικό νευρικό σύστημα;

Θα μπορούσαν αυτές οι χημικές ουσίες να μας οδηγήσουν σε ευεργετικά, νέα φαρμακευτικά προϊόντα;

Στη Βόρειο Καλιφόρνια οι Nicholas and Richard Lopez που βρίσκονται σε πρόγραμμα αποτοξίνωσης από τη μεθαδόνη φωτογραφίζονται με τη σοδειά τους.

Ο κρυμμένος χημικός θησαυρός 

Ακόμη και μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, η επιστήμη δεν είχε κατανοήσει ούτε τα στοιχειώδη για την κάνναβη.

Η κάνναβη είχε περάσει στην παρανομία και η επικρατούσα άποψη ήταν παραποιημένη. Συνεπώς, λίγοι ήταν οι σοβαροί επιστήμονες που θα τολμούσαν να ρισκάρουν τη φήμη τους μελετώντας την.

Μέχρι που μία ημέρα του 1963, ένας νεαρός χημικός -με ειδίκευση στην οργανική χημεία- ο Ισραηλινός Raphael Mechoulam, αποφάσισε να εξετάσει τη χημική σύνθεση του φυτού.

Του φαινόταν περίεργο το γεγονός ότι, παρόλο που η μορφίνη είχε παραχθεί από το όπιο το 1805 και η κοκαΐνη από τα φύλλα της κόκας το 1855, οι επιστήμονες δεν είχαν ιδέα ποιο είναι το κύριο ψυχοδραστικό συστατικό στη μαριχουάνα. «Ήταν απλά ένα φυτό» λέει ο 84χρονος σήμερα, Mechoulam. «Ένα χάος, ένα μείγμα άγνωστων συστατικών».

Ο Mechoulam ζήτησε από την αστυνομία να του δώσει 5 κιλά από μία μεγάλη ποσότητα χασίς του Λιβάνου που είχαν κατασχέσει οι αρχές. Με την ερευνητική ομάδα του, απομόνωσε -και σε μερικές περιπτώσεις συνέθεσε- μία σειρά ουσιών, τις οποίες δοκίμασε, σε ενέσιμη μορφή, σε πιθήκους Rhesus. Μόνο σε έναν η επίδραση ήταν εμφανής. «Κανονικά ο πίθηκος Rhesus είναι αρκετά επιθετικός… Αλλά όταν τους κάναμε την ένεση, οι πίθηκοι έγιναν εξαιρετικά ήρεμοι… Σχεδόν έμειναν… καθιστοί».

Περαιτέρω δοκιμές απέδειξαν αυτό που ο κόσμος τώρα γνωρίζει: Ότι η εν λόγω ένωση είναι το κύριο ενεργό συστατικό του φυτού, η ουσία που «αλλάζει το μυαλό».

Ο Orrin Devinsky, νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης ηγείται μιας έρευνας σχετικά με την κάνναβη και την επιληψία. «Υπάρχει πράγματι πιθανότητα να είναι τόσο αποτελεσματική», λέει «αλλά χρειαζόμαστε επειγόντως έγκυρα δεδομένα».

 

Ο Mechoulam είχε ανακαλύψει την τετραϋδροκανναβινόλη (THC). Ο ίδιος και η ομάδα του αποσαφήνισαν επίσης τη χημική δομή της κανναβιδιόλης (CBD), ένα άλλο βασικό συστατικό της κάνναβης, το οποίο έχει πολλές πιθανές ιατρικές χρήσεις αλλά όχι ψυχοδραστικές επιπτώσεις.

Για τις ανακαλύψεις αυτές και πολλές άλλες, ο Mechoulam καθιερώθηκε ως ο πατριάρχης της επιστήμης της κάνναβης. Γεννημένος στη Βουλγαρία, είναι μέλος της Ισραηλινής Ακαδημίας Επιστημών και Ανθρωπιστικών Σπουδών και επίκουρος καθηγητής στη Ιατρική Σχολή του Εβραϊκού Πανεπιστημίου Hadrassa, όπου διευθύνει ακόμα ένα εργαστήριο.

Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 400 επιστημονικά άρθρα και είναι κάτοχος περίπου 25 διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Ο ευγενικός αυτός παππούς πέρασε μια ολόκληρη ζωή μελετώντας την κάνναβη, την οποία ονομάζει «ιατρικό θησαυρό που περιμένει να ανακαλυφθεί». Λεπτομέρεια: Δεν έχει δοκιμάσει μαριχουάνα.

Το Ισραήλ έχει ένα από τα πιο προηγμένα προγράμματα ιατρικής κάνναβης στον κόσμο. Ο Mechoulam διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στη δημιουργία τους και είναι περήφανος για τα αποτελέσματα. Περισσότεροι από 20.000 ασθενείς έχουν άδεια χρήσης κάνναβης για τη θεραπεία παθήσεων όπως το γλαύκωμα, η νόσος του Crohn, οι φλεγμονές, η απώλεια όρεξης, το σύνδρομο Tourette και το άσθμα.

Παρά ταύτα, δεν υποστηρίζει ιδιαίτερα τη νομιμοποίηση της κάνναβης για ψυχαγωγική χρήση. Δεν πιστεύει ότι κάποιος πρέπει να πάει στη φυλακή για κατοχή, αλλά επιμένει ότι η μαριχουάνα «δεν είναι μια αβλαβής ουσία» – ειδικά για τους νέους. Αναφέρει μελέτες που δείχνουν ότι η παρατεταμένη χρήση μαριχουάνας μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται ο εγκέφαλος κατά την εφηβική και πρώιμη νεανική ηλικία. Σημειώνει ότι σε κάποιους ανθρώπους η κάνναβη μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και εν τέλει εξουθενωτικές κρίσεις άγχους. Και επισημαίνει μελέτες που υποδηλώνουν ότι η κάνναβη μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση σχιζοφρένειας σε όσους έχουν γενετική προδιάθεση της νόσου.

Το 1992 ο Mechoulam και οι συνάδελφοί του έκαναν μια εξαιρετική ανακάλυψη. Απομόνωσαν τη χημική ουσία που παράγει το ανθρώπινο σώμα και η οποία δεσμεύεται στον ίδιο υποδοχέα του εγκεφάλου όπως η ουσία THC της μαριχουάνα.

Την ονόμασε ανανδαμίδιο από τη σανσκριτική λέξη για την «υπέρτατη χαρά». Όταν ρωτήθηκε γιατί δεν διάλεξε εβραϊκό όνομα, απάντησε «Επειδή στα εβραϊκά δεν υπάρχουν πολλές λέξεις για την ευτυχία. Οι Εβραίοι δεν θέλουν να είναι ευτυχισμένοι…»

Από τότε έχουν ανακαλυφθεί αρκετά άλλα ενδοκυναβιοειδή και οι υποδοχείς τους. Οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι τα ενδοκυανοβινοειδή αλληλεπιδρούν με ένα συγκεκριμένο νευρολογικό δίκτυο -με τον τρόπο που κάνουν οι ενδορφίνες, η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη.

Ο Phillip Hague, ο φυτολόγος μιας εταιρείας κάνναβης του Ντένβερ με το όνομα Mindful μυρίζει τις ρίζες των φυτών του για να ελέγξει την υγεία τους. Προσπαθεί να παράξει νέες ποικιλίες του φυτού με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε συστατικά με θεραπευτικές ιδιότητες.

«Έχουμε μόλις ξύσει την επιφάνεια», λέει ο Mechoulam «και λυπάμαι πολύ που δεν έχω άλλη ζωή να αφιερώσω σε αυτό το πεδίο, γιατί ίσως ανακαλύψουμε ότι τα κανναβινοειδή εμπλέκονται κατά κάποιο τρόπο σε όλες τις ασθένειες ».

Η βιοχημία ανακαλύπτει νέα φάρμακα

O κ. Gusman βιοχημικός στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης ασχολείται με την κάνναβη 20 χρόνια. Οι ανακαλύψεις του σχετικά με τις επιδράσεις των συστατικών της κάνναβης στη θεραπεία του καρκίνου κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο συνδυασμός των καναβινοειδών THC, CBD και μιας τρίτης ουσίας της τεμοζολομίδης (temozolomide, ενός μέτρια επιτυχημένου συμβατικού φαρμάκου) επιδρά καλύτερα στη θεραπεία του καρκίνου του εγκεφάλου. Τα πειράματά του σε ποντίκια απέδειξαν ότι ένα κοκτέιλ που περιλαμβάνει και τα τρία αυτά συστατικά, επιτίθεται με πολλούς τρόπους στα καρκινικά κύτταρα. Ταυτόχρονα όμως αυξάνει και τις πιθανότητες αυτοκτονίας.

Οι έρευνες του κ. Guzman προκάλεσαν το ενδιαφέρον των φαρμακευτικών εταιρειών και υπογράμμισαν την ανάγκη περαιτέρω ερευνών.

Η Lily Rowland παίρνει μια δόση από έλαιο κάνναβης που περιέχει το μη ψυχότροπο καναβινοειδές (CBD). Το παιδί έπασχε από εκατοντάδες, καθημερινές, επιληπτικές κρίσεις με σπασμούς

Η οικογένεια της Lily μετακινήθηκε στο Κολοράντο όπου από το 2012 η χρήση της κάνναβης είναι ελεύθερη ώστε το παιδί να μπορεί να παίρνει το φάρμακό του. Η εννιάχρονη Lily έχει πλέον μόνο μια ή δύο κρίσεις την ημέρα.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Με την κάνναβη είναι σαν να ανακαλύπτουμε κάποιο κρυμμένο μοτίβο βαθιά σε ένα κομμάτι μουσικής»

“Είναι ένα τόσο ενδιαφέρον φυτό” λέει ο βιολόγος – γενετιστής κ. Nolan Kane “κι όμως έχουμε να μάθουμε τόσα πολλά ακόμη για αυτό”, συμπληρώνει. “Ακόμη δεν γνωρίζουμε ούτε πως και από που προήλθε. Ούτε πόσα είδη του υπάρχουν…”.

O κ. Κane ερευνά στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο το DNA της κάνναβης προσπαθώντας να δημιουργήσει τον γενετικό της χάρτη. «Είναι σαν να ανακαλύπτουμε κάποιο κρυμμένο μοτίβο βαθιά σε ένα κομμάτι μουσικής», λέει ο Kane.

Προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο ακόμη και όσους ασχολούνται αυστηρά επιστημονικά με τις ιδιότητες του φυτού “να ακούσουν τη μουσική του”.

Η κάνναβη μεγαλώνει σε έναν αρδευόμενο αγρό ανατολικά του Ντένβερ διακριτικά κρυμμένη πίσω από καλαμποκιές. Πρόκειται για κλωστική κάνναβη με χαμηλή περιεκτικότητα σε τετραυδροκανναβινόλη (THC). Θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή σκοινιού και χαρτιού αλλά και φαρμάκων.