ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΞΑ ΤΗΣ ΚΑΝΝΑΒΗΣ
Το Απαγορευμένο «Ιερό» Φυτό από την Αρχαιότητα ως τις Μέρες μας
«Μ’ αρέσει η Μαριχουάνα γιατί θέλω να πάω στον Παράδεισο προτού πεθάνω», MichaelSimmons, δημοσιογράφος.
«Η Μαριχουάνα οδηγεί στο φιλειρηνισμό και στη κομμουνιστική ‘’πλύση εγκεφάλου’’»
Harry Anslinger, Αμερικανός Επίτροπος για τα Ναρκωτικά, 1948
Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΜΚΟΣ**
Mέρος Ά:
- Η Ιστορία του «Ιερού Χόρτου»
- Оι Πρώτοι Χασισοπότες
- Του… Θεού το Χόρτο
- Ζωροάστρες, Πρώιμοι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι «Άγιοι» Χασισοπότες
Φυτρώνει σχεδόν παντού αλλά είναι το υπ’ αριθμόν ένα παράνομο φυτό στον πλανήτη μας! Εδώ και πολλές δεκαετίες οι περισσότερες νομοθεσίες των κρατών της Γης το έχουν θέσει εκτός νόμου –τοποθετώντας το, εντελώς αυθαίρετα και αντιεπιστημονικά, στα λεγόμενα «ναρκωτικά»– κι έχουν απαγορεύσει την καλλιέργεια, ακόμη και την ύπαρξή του. Κι όμως η κάνναβη (cannabis) είναι ένα από τα χρησιμότερα για τον άνθρωπο φυτά, με τα οποία έχει προικίσει η Φύση τον πλανήτη Γη.
Είναι ένα φυτό που, εκτός από τη μη-ναρκωτική ευφορική του ιδιότητα (που οφείλεται στη δραστική ουσία Τετραϋδροκανναβινόλη),, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως κατασκευαστικό υλικό, φωτιστικό λάδι, πηγή ενέργειας και χαρτιού, υλικό για υφάσματα, πανιά και σκοινιά, για χρώματα και βαφές, για φάρμακο και για τροφή για ανθρώπους και για ζώα. Κανένα, απολύτως κανένα, άλλο φυτό δεν έχει τόσες πολλές και χρήσιμες για τον άνθρωπο εφαρμογές, όσο η Κάνναβη. Κι όμως είναι απαγορευμένο. Όχι για λόγους επιστημονικούς ή ιατρικούς, αλλά για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους, όπως θα δούμε παρακάτω.
«Έχουν καταστήσει παράνομο το υπ’ αριθμόν ένα σημαντικότερο φυτό του πλανήτη», έλεγε αγανακτισμένος ο Timothy Leary από την «ελευθεριάζουσα» δεκαετία του 1960.
Πως μπορεί όμως να είναι «παράνομο» ένα φυτό, που δεν είναι καν ναρκωτική ουσία σύμφωνα με τις πιο έγκριτες και ανεξάρτητες επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει ως τώρα;
Ένα φυτό από το οποίο δεν έχει αναφερθεί ούτε ένας θάνατος ως σήμερα; (Υπόψιν η «θανατηφόρα δόση» της κάνναβης είναι 150 γραμμάρια, δηλαδή 40.000 μεγαλύτερη τη συνηθισμένη δραστική δόση της! Συγκριτικά, η θανατηφόρα δόση του αλκοόλ είναι μόλις 4-10 φορές μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη του δραστική του δόση. Γι’ αυτό θάνατος από υπερβολική δόση κάνναβης είναι κάτι το πρακτικά άγνωστο).
Η Ιστορία του «Ιερού Χόρτου»
Η σχέση του ανθρώπου με την Κάνναβη χάνεται στα βάθη των χιλιετηρίδων. Από την αρχική της κοιτίδα, που πιθανόν βρισκόταν στην Κεντρική Ασία και στη βόρεια Ινδία, η κάνναβη εξαπλώθηκε με το πέρασμα των αιώνων σ’ ολόκληρο τον ευρασιατικό χώρο, σχεδόν παντού όπου υπήρχαν άνθρωποι. Ο Σουηδός βοτανολόγος του 18ου αιώνα Linnaeus, πίστευε ότι η κάνναβη ήταν ένα είδος φυτού, που ευδοκιμούσε αρχικά στη βόρεια Ινδία. Στη δεκαετία του 1930 όμως, ο Ρώσος βοτανολόγος Nicolai Vavilov κατέδειξε στις μελέτες του ότι το φυτό αυτό προέρχονταν από την περιοχή της Σαμαρκανδής, βόρεια του Αφγανιστάν και του Ινδικού Καύκασου.
Ίχνη κάνναβης με τη μορφή ρούχων, ρητίνης και σπόρων έχουν ανακαλυφθεί σε πολλές αρχαιολογικές περιοχές στην Κεντρική Ασία και στη βόρεια Ινδία, υποδεικνύοντας έτσι ότι η χρήση της, με τη μια ή την άλλη μορφή, ήταν ενδημική σε αυτές τις περιοχές από την αρχαιότητα. Παρ’ όλα αυτά τα παλιότερα αρχαιολογικά ευρήματα με κάνναβη έρχονται από περιοχές της Κίνας και χρονολογούνται αρκετές χιλιάδες χρόνια προ Χριστού.
Ίχνη από σχοινί φτιαγμένο από κάνναβη βρέθηκαν σε θραύσματα πήλινων σκευών, ενώ κομμάτια από ρούχα και χαρτί φτιαγμένα από κάνναβη έχουν επίσης δει το φως της αρχαιολογικής σκαπάνης. Ο Ηρόδοτος, το 450 π.Χ., συνέκρινε τα ρούχα από κάνναβη με αυτά από λινάρι, παρατηρώντας ότι μόνο κάποιος έμπειρος θα μπορούσε να αποφανθεί αν είναι φτιαγμένα από κάνναβη ή από λινάρι.
Η ελληνική ονομασία Κάνναβη, με την οποία το φυτό αυτό είναι πλέον γνωστό σε όλο τον κόσμο, προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από τις Ασσυριακές λέξεις «Qunuby» και «Qunabu», που σημαίνουν ένα είδος μεθυστικού καπνού, καθώς οι ψυχοτρόπες και ευφορικές ιδιότητες της κάνναβης ήταν γνωστές από την αρχαιότητα.
Оι Πρώτοι Χασισοπότες
Η αρχαιότερη αναφορά στις θεραπευτικές χρήσεις της βρίσκεται στην κινέζικη σύνοψη των φαρμάκων Βοτανοθεραπευτική του Κινέζου αυτοκράτορα Shen Nung, που χρονολογείται από το 2737 π.Χ.. Η πρώτη όμως γραπτή αναφορά για την ιατρική χρήση της κάνναβης χρονολογείται γύρω στο 700 π.Χ., όταν ο Πέρσης προφήτης Ζαρατούστρα ανέφερε το φυτό στην πρώτη σειρά μιας λίστας που συνέθεσε από περισσότερα από 10.000 φυτά.
Η κάνναβη άρχισε να εμφανίζεται στην κινεζική ιατρική 200 χρόνια μετά. Όλα τα παραπάνω μαρτυρούν την εκπολιτιστική επίδραση που είχε η κάνναβη στην ανθρωπότητα.
Όσον αφορά την ψυχαγωγική χρήση του φυτού, οι Σκύθες είναι οι πιθανότατα οι πρώτοι «χασισοπότες». Αυτοί οι βάρβαροι της στέπας φαίνεται πως καλλιεργούσαν συστηματικά το φυτό στη νότια Σιβηρία από το 700 π.Χ. και πιθανόν αυτοί είναι υπεύθυνοι για την εισαγωγή του στην Ινδία και στην Περσία. Η τελετουργική χρήση του φυτού από τους Σκύθες –αλλά και από άλλες φυλές– καταγράφεται λεπτομερώς και από τον Ηρόδοτο.
Ο Έλληνας ιστορικός περιγράφει πώς έστηναν πρόχειρα σκηνές απλώνοντας δέρματα πάνω σε ξύλινες βέργες, μέσα στις οποίες τοποθετούσαν, με τη σειρά, το κεφάλι τους για να εισπνεύσουν τον καπνό που έβγαινε από την κάνναβη που καιγόταν. Αυτή η πρακτική τούς διέγειρε τόσο, ώστε έβγαζαν κραυγές ευχαρίστησης: «Υπήρχεν παρ’ αυτοίς και έτερον δένδρον, το οποίο φέρει περίεργον είδος καρπών. Ούτοι συναθροίζονται καθ’ ομάδας και ανάπτουν πυράν και τοποθετούνται περί αυτήν. Και τότε ρίπτουν εις την πυράν εξ εκείνου του καρπού και όταν οσφραίνονται τον καιόμενον καρπόν μεθύσκονται εκ της οσμής…» (Ηρόδοτος).
Του… Θεού το Χόρτο
Η κάνναβη έχει μια πανάρχαιη ιστορία τελετουργικής χρήσης απ’ όλους σχεδόν τους αρχαίους πολιτισμούς. Οι θρησκευτικές τελετές αποδείχτηκαν ένας από τους πρωταρχικούς καταλύτες στη διάδοση του «ευαγγελίου» της μαριχουάνας. Αυτό μάλλον δεν μας εκπλήσσει αν αναλογιστούμε τη στενή σχέση ανάμεσα στις ευφορικές ιδιότητες της κάνναβης και στην έκσταση της θρησκευτικής εμπειρίας.
Από τις μεγάλες θρησκείες μόνο ο Χριστιανισμός αρνείται σταθερά τη «θεϊκότητα» της κάνναβης. Η ισπανική Ιερά Εξέταση κήρυξε μάλιστα παράνομη τη χρήση της κάνναβης τον 12ο αιώνα, με τον ισχυρισμό ότι ήταν ένα «εργαλείο της μαγείας» –μια κίνηση που προσυπέγραψε ο Πάπας Ιννοκέντιος 8ος το 1484, όταν την αποκήρυξε ως «έργο του διαβόλου».
Ο Ινδουισμός, από την άλλη, πάντα αγκάλιαζε ανεπιφύλακτα την κάνναβη, που ονομάζεται στα ινδικά charas. Το φυτό αυτό εμφανίζεται πολύ συχνά στη θρησκευτική μυθολογία της Ινδίας καθώς και στα ιερά κείμενα τις Βέδες, ιδίως σε συνδυασμό με τον Σίβα, τον θεό της καταστροφής.
Σύμφωνα με τον μύθο, ο Σίβα, μια μέρα, είδε τον Κρίσνα να λούζεται στον Γάγγη και τόσο ζήλεψε την ομορφιά του, που του εκτόξευσε ένα βέλος: βρήκε τον στόχο του, μα δεν ήταν θανατηφόρο. Ο πληγωμένος Κρίσνα βγήκε από το ποτάμι, και στο σημείο όπου έπεσε μια σταγόνα από το θείο του αίμα λέγεται ότι βλάστησε το πρώτο φυτό. Ο Σίβα αργότερα ξεκουράστηκε στη σκιά του φυτού και άρχισε να γλύφει τα φύλλα του. Τόσο εντυπωσιάστηκε από τα αποτελέσματά του, που το έκανε φυλαχτό του και έκτοτε έγινε ο άγιος των χασισοποτών.
Η μαριχουάνα και το χασίς συνεχίζουν να θεωρούνται ιερά από τους πιστούς –τους μακρυμάλληδες νομάδες sadhus, που περιπλανιούνται στους προσκυνηματικούς δρόμους σε όλη την Ινδία. Οι sadhus έχουν μαζί τους μόνο τρία πράγματα: μια τρίαινα, μια κούπα ζητιανιάς και μια πίπα. Ακόμη και σήμερα συνεχίζουν να κάνουν κάθε καλοκαίρι ένα προσκύνημα στην ιερή σπηλιά του Amrinath, ψηλά στα Ιμαλάια του Κασμίρ, εκεί που πιστεύουν ότι είναι ο τόπος γέννησης του Σίβα.
Το χασίς έχει παίξει σημαντικό ρόλο και στον βουδιστικό πολιτισμό. Ο πρίγκιπας Σιντάρτα –ο Βούδας– ζούσε αποκλειστικά με κάνναβη πριν φωτιστεί κάτω από μια μπανανιά τον 5ο αιώνα π.Χ. Η κάνναβη συνεχίζει να θεωρείται ιερή από πολλούς Κινέζους, Θιβετανούς και Νεπαλέζους βουδιστές μέχρι και σήμερα.
Ζωροάστρες, Πρώιμοι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι «Άγιοι» Χασισοπότες
Οι πρώτοι Χριστιανοί χρησιμοποιούσαν το λάδι της κάνναβης (κανναβέλαιο) για θεραπευτικούς σκοπούς και ως τμήμα της τελετουργίας του βαπτίσματος, για άφεση αμαρτιών και για το «πέρασμα στο Βασίλειο των Ουρανών». Το ίδιο και οι Γνωστικοί που το χρησιμοποιούσαν κατά την τελετουργία του χρίσματος.
Η χρήση του χασίς είχε μεγάλη επιρροή και στην κουλτούρα του Ισλάμ. Μολονότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη αναφορά στο Κοράνι, η χρήση της κάνναβης υιοθετήθηκε ως μια καθαγιασμένη πρακτική από τους ισλαμιστές, πρώην ζωροάστρες, ιερείς του 6ου και 7ου αιώνα. Οι οπαδοί του Ζαρατούστρα, οι ζωροάστρες ή Μάγοι (Magi) όπως είναι επίσης γνωστοί, άσκησαν τεράστια επιρροή στον ισλαμικό μυστικισμό στην κεντρική Ασία και πιθανόν είναι υπεύθυνοι για τη στροφή των Περσών σούφι προς τις απολαύσεις της μαριχουάνας.
Η λαϊκή περσική παράδοση δεν αποκρούει αυτή τη θεωρία, αντιθέτως αποδίδει την εύρεση κάνναβης σε έναν σούφι μοναχό, ονόματι Sheik Haidar. Ο Haidar λέγεται ότι έζησε ασκητική ζωή στα απομακρυσμένα βόρεια βουνά της χώρας. Μια μέρα, καθώς περπατούσε, έπεσε πάνω σε ένα σύδεντρο φυτών μαριχουάνας που λικνίζονταν στο θρόισμα του ανέμου. Καθώς τον έλκυσε η έντονη μυρωδιά τους, ο μοναχός άρχισε να μαζεύει και να τσιμπολογάει τα ρητινώδη λουλούδια τους.
Το επόμενο πράγμα που θυμόταν ήταν ότι ήταν τόσο ψηλά όσο ένα γεράκι. Και καθώς οι σούφι, όμοια με τους Ζωροάστρες, ταυτίζουν τη θεϊκή αποκάλυψη με το να νιώθει κανείς όμορφα, αυτόματα ο μοναχός έφτασε στο συμπέρασμα ότι αυτός ο βολβός ήταν ένα δώρο από τον ίδιο τον Θεό. Από εκείνη τη μέρα, ο Haidar «προσηλυτίστηκε» εφ’ όρου ζωής στη μαριχουάνα και σύντομα προσέλκυσε μαθητές, οι οποίοι, όταν πέθανε, τίμησαν τη μνήμη του δημιουργώντας έναν κήπο από μαριχουάνα γύρω από τον τάφο του. Ο τάφος του έκτοτε αποτέλεσε ιερό τόπο, παραξενεύοντας όμως τους προσκυνητές που έβλεπαν τα αποτελέσματα που είχε η κάνναβη στους μοναχούς: αντί να είναι μελαγχολικοί, όπως θα περίμενε κανείς, ήταν διαρκώς χαρούμενοι…
Το μάσημα του χασίς από τότε «χαλούσε κόσμο» στην Αίγυπτο. Πράγματι, ο Κήπος του Cafour κοντά στο Κάιρο ξεκίνησε ως ένας χώρος όπου οι χασισοπότες μπορούσαν να χαλαρώνουν και να φουμάρουν μέχρι τον 13ο αιώνα, οπότε και τον κατάστρεψαν φανατικοί ισλαμιστές.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Γιώργος Οικονομόπουλος, Ψυχεδελικά ή Ψηχοδηλωτικά: LSD, MESCALINE, HASHISH, εκδόσεις Κοινότητα, 1980
Κλεάνθης Γρίβας, Κάνναβη, Μαριχουάνα, Χασίς, Εκδοτική Θεσσαλονίκης, 2006
Κλεάνθης Γρίβας, Πλανητική Κυριαρχία και Ναρκωτικά: Τα Ναρκωτικά ως Εργαλείο της Αμερικανικής Εξωτερικής Πολιτικής, Ιανός, 2006
Κλεάνθης Γρίβας, Αντίσταση στην Εποχή του Τίποτα, Ιανός 2006
Γιώργος Στάμκος, Mind Control: O Πόλεμος για τον Έλεγχο του Νου, Άγνωστο, 2005
Ηλίας Πετρόπουλος, Άγιο Χασισάκι, Νεφέλη 1987
Canavaccio: Κείμενα Περί της Ηδονιστικής Δρόγης, Εκδόσεις Heteron, 2009
Nick Jones, Spiffs: Α Celebration of Cannabis Culture, Chrysalis impact, 2003
Ψυχεδέλεια & Ψυχότροπα (ειδική έκδοση), Εκδόσεις ΑΓΝΩΣΤΟ 2010
*Αναδημοσίευση από το TVXS
** Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημιουργός του περιοδικού Ζενίθ