To παρακάτω κείμενο του Αποστόλη Καπαρουδάκη γράφτηκε με αφορμή την κυκλοφορία του περιοδικού You May Say… Του free press περιοδικού ποικίλης ύλης «που μιλάει τη γλώσσα της κάνναβης» ή του «magazine for highntellectuals» όπως αυτοαποκαλείται.

Το κείμενο κυκλοφόρησε στην αγγλική γλώσσα ως μια προσπάθεια απάντησης στα δεκάδες ερωτήματα που έφταναν στο περιοδικό από τους ασχολούμενους με τη βιομηχανία της κάνναβης σε χώρες του εξωτερικού, οι οποίοι δήλωναν ιδιαίτερα μπλεγμένοι με όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα… και δεν έβγαζαν άκρη.

Στην πραγματικότητα αποτελεί μια συνοπτική καταγραφή νόμων και διατάξεων που συνθέτουν «την ελληνική πραγματικότητα». Και δίνει μια πλήρη εικόνα του τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη χώρα μας σχετικά με το θέμα της κάνναβης.

Μιας και είναι ιδιαίτερα μεγάλο σε έκταση το χωρίσαμε σε δύο μέρη: Στο πρώτο μέρος, μπορείτε να διαβάσετε τα σχετικά με τη φαρμακευτική κάνναβη και τους νόμους που διέπουν την καλλιέργειά της στη χώρα μας, ενώ στο δεύτερο μέρος καταγράφεται η κατάσταση των ασθενών, της επιστημονικής έρευνας, της εκπαίδευσης ιατρών και επιστημόνων υγείας, καθώς και τα σχετικά με την Κανναβιδιόλη, την κλωστική-βιομηχανική κάνναβη και τα προϊόντα της.

«Κλαυσίγελος», μια λέξη ελληνική

Τι ακριβώς συμβαίνει με την κάνναβη στην Ελλάδα το 2019 [Μέρος Ά]

Με αφορμή την κυκλοφορία του πρώτου τεύχους του περιοδικού You May Say… οι συζητήσεις με τους φίλους και τους συνεργάτες μας από το εξωτερικό φούντωσαν. Οι περισσότεροι από εσάς δυσκολεύεστε να κατανοήσετε την ελληνική πραγματικότητα. Δεν σας κατηγορούμε για αυτό, ακόμη κι εμείς που γεννηθήκαμε εδώ και γνωρίζουμε τι σημαίνει η λέξη “κλαυσίγελος”, δυσκολευόμαστε. “Κλαυσίγελος” λοιπόν είναι μια λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας που σημαίνει γέλιο και κλάμα μαζί. Και περιγράφει η λέξη αυτή πολύ παραστατικά αυτό που συμβαίνει με την κάνναβη αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.

Το αντιμετωπίζουμε με ψυχραιμία και αισιοδοξία, μιας και εκτός των άλλων γνωρίζουμε ότι ακόμη και στις χώρες του πλανήτη όπου τα λεξικά δεν έχουν λέξεις σαν την παραπάνω, πάνω–κάτω αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζουν οι εμπλεκόμενοι με το φυτό: απ‘ τις μεγάλες επιχειρήσεις έως τους μικρούς καλλιεργητές, αλλά και από τους επιστήμονες, τους ιατρούς και τους φαρμακοποιούς, έως τους ασθενείς.

Καλύτερα να μη μας ρωτάτε διαρκώς με βλέμμα γεμάτο απορία “γιατί δε γίνεστε η Καλιφόρνια της Ευρώπης;” και “γιατί δεν αρπάζετε απ‘ τα μαλλιά την ευκαιρία της κάνναβης για να βγείτε από την κρίση;”. Ξέρουμε κι εμείς ότι έχουμε τις ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες, έχουμε κι εμείς σκεφτεί μοντέλα οικο–τουρισμού στηριγμένου στην κάνναβη που θα μπορούσαν και την τουριστική μας βιομηχανία να απογειώσουν και τη χώρα να αναδείξουν στην πρωτοπορία της βιομηχανίας του φυτού που καλπάζει σε όλο τον πλανήτη.

Ξέρετε όμως κι εσείς ότι αυτά απαιτούν γενναίες πολιτικές πρωτοβουλίες. Και για την ώρα τουλάχιστον, τέτοιες δεν λαμβάνoνται από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Πολλοί από τους πολιτικούς μας αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα των επιχειρημάτων. Σχεδόν όμως κανένας δεν προτίθεται να συγκρουστεί με “το στίγμα της κάνναβης” αναλαμβάνοντας το πολιτικό κόστος. Για την ώρα βλέπουμε κι εμείς μαζί με εσάς το Λουξεμβούργο να ετοιμάζεται για τη νομιμοποίηση της ευφορικής χρήσης του φυτού. Και λέμε «ευτυχώς που δεν έχει νησιά και παραλίες σαν τις ελληνικές το Λουξεμβρούργο, γιατί θα έχανε η Ελλάδα για πάντα το πλοίο”.

Θα προσπαθήσουμε λοιπόν με το κείμενο αυτό να σας βοηθήσουμε να κατανοήσετε που ακριβώς βρίσκεται το “γέλιο” και που το “κλάμα” που συνθέτουν τον κλαυσίγελο στην νέα ελληνική ιστορία της κάνναβης.

Ας βάλουμε τα πράγματα στη σειρά:

Α. Η φαρμακευτική κάνναβη στην Ελλάδα το 2019

Ιούνιος 2017: “Νόμιμη η φαρμακευτική κάνναβη στην Ελλάδα”

Στην Ελλάδα ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε τη “νομιμοποίηση της φαρμακευτικής κάνναβης” στις 30 Ιουνίου 2017.

Λίγο αργότερα ψηφίστηκε από τη βουλή και ο σχετικός νόμος του κράτους. Ο νόμος αυτός ορίζει τις προϋποθέσεις που χρειάζονταν ώστε οι επενδυτές να καλλιεργήσουν κάνναβη με υψηλή περιεκτικότητα σε THC που προορίζεται για φαρμακευτική χρήση.

Κενό στο νόμο αυτόν παραμένει μέχρι και σήμερα ποιό θα νοείται ως “τελικό φαρμακευτικό προϊόν”. Με αποτέλεσμα οι επενδυτές να μη γνωρίζουν με ακρίβεια ποιό θα είναι και το κόστος της επένδυσής τους. Η διαφορά μεταξύ του εάν “τελικό προϊόν” θεωρείται ο ανθός του φυτού ή ένα εκχύλισμα ή σκεύασμα, καθώς και το ποιές προϋποθέσεις πρέπει να καλύπτει αυτό το σκεύασμα και ποιές πιστοποιήσεις οφείλει να διαθέτει, μπορούν να διπλασιάσουν το κόστος της επένδυσης.

Πόσες εταιρείες έχουν λάβει άδεια εγκατάστασης για μονάδα φαρμακευτικής κάνναβης

Παρόλα αυτά, μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου του 2019, για το πρώτο στάδιο της έγκρισης που προβλέπει ο νόμος, αυτό της “Άδειας Εγκατάστασης της Μονάδας”, είχαν κατατεθεί 71 φάκελοι αιτήσεων. Από αυτές απορρίφθηκαν 4, ενώ έλαβαν ήδη άδεια που έχει δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης 14 εταιρείες. Αναλυτικό κατάλογο αυτών των 14 εταιρειών καθώς και τα οικονομικά στοιχεία της επένδυσής τους, θα βρείτε στο τέλος αυτού του άρθρου.

11 ακόμη εταιρείες έχουν λάβει ήδη την έγκριση του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, ανεβάζοντας τον πραγματικό αριθμό των “εγκεκριμένων εταιρειών” σε 25.

Συνολικά αυτές οι επενδύσεις αφορούν εκτάσεις 1.107.941 τ.μ., και επενδύσεις 359.100.468 ευρώ. Τα στοιχεία αυτά βέβαια είναι “κατά προσέγγιση”, αφορούν στα όσα οι ίδιες οι εταιρείες δηλώνουν στους φακέλους που καταθέτουν προς έγκριση και όχι στο τι τελικά θα συμβεί. Σύμφωνα επίσης με τις δηλώσεις των επενδυτών, όταν οι επενδύσεις τους ολοκληρωθούν θα έχουν δημιουργηθεί στην Ελλάδα 2.247 θέσεις εργασίας.

Που βρίσκονται ανά την Ελλάδα οι αδειοδοτημένες μονάδες καλλιέργειας φαρμακευτικής κάνναβης. Στοιχεία από τον προϊστάμενο του τμήματος Αδειοδότησης Επιχειρήσεων της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας.

Το “τελικό φαρμακευτικό προϊόν” και οι Υπηρεσίες του Ελληνικού Δημοσίου

Καθώς, όπως γράφουμε και παραπάνω, ο νόμος δεν καθορίζει ποιό νοείται ως το “τελικό προϊόν” που θα παράγουν οι μονάδες φαρμακευτικής κάνναβης στην Ελλάδα, οι επενδυτές καλούνταν να επενδύσουν χωρίς να γνωρίζουν ποιό θα είναι και το τελικό κόστος της επένδυσής τους. Αυτό έφερε αμηχανία στην αγορά και καθυστέρηση στις επενδύσεις.

Αρμόδιος κυβερνητικός φορέας για τον προσδιορισμό του τι θα νοείται ως “τελικό φαρμακευτικό προϊόν” είναι ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκου. Δύο είναι οι λόγοι που αυτό δεν έχει μέχρι σήμερα με σαφήνεια καθοριστεί.

Ο πρώτος λόγος είναι ότι καθώς η κάνναβη δεν είναι ένα συμβατικό φάρμακο, δεδομένα πρωτόκολλα για το ποιές προϋποθέσεις οφείλουν να έχουν τα σκευάσματά της που θα εγκριθούν ως φάρμακα δεν υπάρχουν. Υπάρχουν βέβαια πρωτόκολλα που ακολουθούν ήδη χώρες όπως το Ισραήλ, η Ιταλία ή η Γερμανία στην οποία η κάνναβη συνταγογραφείται σε χιλιάδες ασθενείς. Θα μπορούσαν με σχετική ευκολία να αναπαραχθούν και στην Ελλάδα. Δεν επελέγη όμως μια τέτοια λύση για λόγους άγνωστους σε εμάς και, η αλήθεια είναι, για λόγους και ελαφρώς ακατανόητους σε εμάς.

Επιστημονική Επιτροπή ΕΟΦ: Η κάνναβη δεν είναι φάρμακο πρώτης επιλογής, ελάχιστες οι προτεινόμενες θεραπευτικές χρήσεις της. Δεκέμβριος 2018. Πηγή

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι στον ΕΟΦ, προφανώς αδίκως γιατί δεν είναι η δουλειά του αυτή, έπεσε ο κλήρος να προστατεύσει τη χώρα από κάθε είδους “επενδυτές φαντάσματα” οι οποίοι θα μπορούσαν να δηλώσουν ότι κάνουν μια σχετική καλλιέργεια για να παράξουν “φάρμακα”. Εάν όμως ως φάρμακο νοούμε τον ανθό του φυτού, ποιός θα τους εμπόδιζε έπειτα να εξαγάγουν όλη την κάνναβη που παράγουν σε χώρες του εξωτερικού όπου η ευφορική της χρήση είναι νόμιμη, απολαμβάνοντας έτσι μεγαλύτερα και γρηγορότερα κέρδη; Σε μια τέτοια περίπτωση οι ασθενείς δε θα είχαν φάρμακα κάνναβης, την ίδια στιγμή που η Ελλάδα θα καλλιεργούνταν με κάνναβη απ‘ άκρη σε άκρη. Οι Καναδοί όμως, για παράδειγμα, θα είχαν επάρκεια προϊόντων στα εκεί dispensaries…

Τελικά, ο ΕΟΦ προχώρησε στην έκδοση οδηγιών: Οι εταιρείες που θέλουν να πάρουν έγκριση “για το φάρμακό τους” πρέπει να καταθέσουν σειρά από έγγραφα και το σκεύασμά τους να πληρεί αυστηρές προϋποθέσεις. Ακόμη –Σεπτέμβριος του 2019- δεν είναι σαφές εάν η ξηρά μορφή του φυτού έχει ελπίδα να λάβει έγκριση, σίγουρο όμως είναι ότι οι σχετικοί φάκελοι χρειάζονται τουλάχιστον 6 μήνες προετοιμασίας και πολυπληθές εξειδικευμένο προσωπικό ώστε να συνταχθούν και να κατατεθούν.

Εδώ όμως, τόσο ο ΕΟΦ όσο και το Υπουργείο Υγείας, αντιμετωπίζουν και μια σειρά προβλήματα δεοντολογίας και επιστημονικής προσέγγισης του θέματος. Για παράδειγμα, η καπνιζόμενη κάνναβη έχει ενδείξεις μέγιστης απόδοσης για τα συμπτώματα μιας σειράς ασθενειών, πως θα μπορούσε λοιπόν να αποκλειστεί ο ανθός του φυτού από τη “φαρμακευτική του χρήση”;

Στη διαδικασία της συμπλήρωσης των φακέλων τους ώστε να κατατεθούν στον ΕΟΦ βρίσκονταν στα μέσα Σεπτεμβρίου του 2019, τουλάχιστον 2 εταιρείες.

Ενώ αρχές του καλοκαιριού του 2019 με κοινή υπουργική απόφαση η κάνναβη άλλαξε κατηγορία στον σχετικό Πίνακα των Ουσιών, γεγονός που σημαίνει ότι, όταν και όποτε συνταγογραφηθεί στην Ελλάδα φάρμακο κάνναβης, οι ασθενείς θα μπορούν να το παραλαμβάνουν απευθείας από το φαρμακεία. 

Διαβάστε εδώ στο δεύτερο μέρος της ανάλυσης: Η κατάσταση των ασθενών, της επιστημονικής έρευνας, της εκπαίδευσης ιατρών και επιστημόνων υγείας, καθώς και τα σχετικά με την Κανναβιδιόλη, την κλωστική-βιομηχανική κάνναβη και τα προϊόντα της.

Υπομνήματα – Παραπομπές

Οι 14 εταιρείες που έχουν ήδη λάβει άδεια εγκατάστασης δημοσιευμένη στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης

• AEGEAN PHARMACEUTICAL CANNABIS PRODUCTION ΙΚΕ στον δήμο Σπάρτης, έκταση 100.647 τ.μ., με επένδυση που προσδιορίζεται από την εταιρεία σε 2,3 εκατ. και 21 εργαζόμενους.

• CANNATEC GREECE A.E. στον δήμο Παιονίας του νομού Κιλκίς, έκταση 40.237 τ.μ., με εκτιμώμενο ύψος επένδυσης 10 εκατ. ευρώ και 64 εργαζόμενους κατ’ εκτίμηση της εταιρείας.

• ΠΕΝΤΕ Α.Ε. στη Χαλκιδική, έκταση 35.438 τ.μ., με εκτιμώμενο ύψος επένδυσης 40 εκατ. και 200 εργαζόμενους.

• WCM CANNAMEDICA Α.Ε, στον δήμο Ωρωπού, έκταση 17.293 τ.τμ., με εκτιμώμενη επένδυση 2.663.000 ευρώ και 32 εργαζόμενους.

• PHARMA ESSENZA CANNABIS –ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΝΝΑΒΗΣ AΕ, με εκτιμώμενο ύψος επένδυσης 8 εκατ. ευρώ. Ο αριθμός των εργαζομένων ανέρχεται σε 60. Εγκατάσταση στον δήμο Ανδραβίδας του νομού Ηλείας σε έκταση 85.331 τ.μ.

• ΤΙΚΟΥΝ ΟΛΑΜ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΕ στη Βιομηχανική Ζώνη στα Εξαμίλια του δήμου Κορινθίας, έκταση 40.237 τ.μ., με εκτιμώμενη επένδυση 9 εκατ. ευρώ και 38 εργαζόμενους.

• BIOMECANN AE, που εδρεύει στη Λάρισα, έκταση 10.729 τ.μ., με εκτιμώμενη επένδυση 9,5 εκατ. ευρώ και εκτιμώμενο αριθμό εργαζομένων 51.

• BIOPROCANN AE, που εδρεύει στην Κόρινθο, έκταση 46.558 τ.μ., με εκτιμώμενη επένδυση 12,5 εκατ. ευρώ και 66 εργαζόμενους.

• HEXO MED A.E., με έδρα στη ΒΙΠΕ Λάρισας, έκταση 67.000 τ.μ., εκτιμώμενη επένδυση 40 εκατ. ευρώ και 220 εργαζόμενους.

• GREENCANN ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΙΚΕ, που εδρεύει στην Πρέβεζα, σε έκταση 41.846 τ.μ., με επένδυση κατά την εκτίμηση του επενδυτή 10,1 εκατ. ευρώ και 38 εργαζόμενους.

• GREEN LEAF MEDICAL ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΙΚΕ στις Μάνδρες Κιλκίς, έκταση 38.203 τ.μ., με ύψος επένδυσης 5,2 εκατ. ευρώ και 30 εργαζόμενους.

• K B ENERGY ΕΠΕ στον Δήμο Μεσολογγίου, έκταση 16.088 τ.μ., με ύψος επένδυσης 7 εκατ. και 30 εργαζόμενους.

• NINETY NINE PER CENT DEVELOPMENT A.E. με έδρας στην Πάτρα, έκταση 42.611 τ.μ., με εκτιμώμενη επένδυση 8.437.468 ευρώ και 108 εργαζόμενους.
  HELLASCANN A.E. που εδρεύει στη Θήβα, σε έκταση 59.692 τ.μ., με ύψος επένδυσης 15 εκατ. και 109 εργαζόμενους.

Πηγές:

Εισήγηση του προϊστάμενου του τμήματος Αδειοδότησης Επιχειρήσεων και Κωδικοποίησης Διαδικασιών της Γενικης Γραμματείας κ. Οδυσσέα Γεώρμα όπως αυτή παρουσιάστηκε σε εκδήλωση της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας που πραγματοποιήθηκε στο Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης στις 10 Σεπτεμβρίου 2019. Αλυτικότερα εδώ.