Πριν από λίγες ημέρες δημοσιεύθηκε η πρόταση του Υπουργείου Υγιείας (ΥΥ) των ΗΠΑ (Health and Human Services-HHS) για τη μεταφορά της κάνναβης (την εκφράζει με το επιστημονικά αδόκιμο όνομα marijuana ή marihuana) από τον πίνακα Ι στον πίνακα ΙΙΙ, των ναρκωτικών, όπως αυτοί ορίζονται από τον νόμο CSA (Controlled Substances Act) των ΗΠΑ.

Του Δρ. Αίαντα-Θεόδωρου Παπασταύρου-Αντιπρόεδρου ΕΙΕΚ

Η πρόταση συγκροτήθηκε αφού εξετάστηκε η κάνναβη για 8 ζητήματα, που απετέλεσαν και τα κριτήρια, με βάση τα οποία προτείνεται η μεταφορά σε άλλον πίνακα. Αυτά είναι τα εξής:

1. Δυνατότητα κατάχρησης της κάνναβης: Διαπιστώθηκε ότι η κάνναβη έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει κινδύνους για την υγεία, ωστόσο, σε σύγκριση με τις ουσίες του Πίνακα Ι και ΙΙ, η κάνναβη είναι λιγότερο πιθανό να οδηγήσει σε δυσμενή αποτελέσματα ή σε σοβαρή διαταραχή χρήσης ουσιών (περιφραστική έκφραση που σημαίνει πρακτικά εθισμό/εξάρτηση).

2. Επιστημονική τεκμηρίωση της φαρμακολογικής δράσης της κάνναβης: Διερευνήθηκε ο τρόπος με τον οποίο τα κανναβινοειδή επιδρούν στο ενδοκανναβινοειδές σύστημα. Εξετάστηκαν μελέτες σχετικά με τη χρήση κάνναβης σε ζώα και ανθρώπους. Καταγράφηκαν οι κλινικές αντιδράσεις στη χρήση κάνναβης, υποκειμενικές και αντικειμενικές. Με βάση αυτά, γίνεται δεκτό ότι η κάνναβη έχει μία τουλάχιστον ιατρική ένδειξη, και επομένως η θέση της δεν είναι στον πίνακα Ι των ναρκωτικών.

3. Ποιότητα των σημερινών επιστημονικών γνώσεων σχετικά με τη κάνναβη (χημείας, φυσιολογίας, φαρμακολογίας): Διαπιστώθηκε η όχι ικανοποιητική ποιότητα των διαθέσιμων γνώσεων. Αυτό αποδόθηκε στο γεγονός ότι η επιστημονική προσέγγιση της κάνναβης είναι πολύπλοκη, λόγω της ασταθούς σύνθεσης των ουσιών που περιέχει, και των φαρμακολογικών διαφορών που έχουν τα διάφορα προϊόντα κάνναβης (άνθη, ατμός, καπνός, εκχυλίσματα, κρύσταλλοι, φαγώσιμα, κλπ).

4. Πρότυπο κατάχρησης της κάνναβης: Διαπιστώθηκε η εκτενής χρήση της κάνναβης στις ΗΠΑ (θεραπευτική και ψυχαγωγική), ότι δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο το αλκοόλ, και ότι χρησιμοποιείται περισσότερο από άλλα ναρκωτικά.

5. Έκταση, διάρκεια και σημασία της κατάχρησης: Διαπιστώθηκε ότι, “παρόλο που η κατάχρηση κάνναβης επιφέρει αρνητικές συνέπειες, όπως η εξάρτηση, είναι σχετικά λιγότερο συχνές, και λιγότερο επιβλαβείς από αυτές άλλων ουσιών».

6. Κίνδυνος για τη δημόσια υγεία: Διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, που ενέχει η κάνναβη, είναι χαμηλός σε σύγκριση με άλλα ναρκωτικά (ηρωίνη, κοκαΐνη, βενζοδιαζεπίνες). Αυτό προέκυψε από τη μελέτη επιδημιολογικών βάσεων δεδομένων για επισκέψεις στα ΤΕΠ, νοσηλείες, ακούσια έκθεση, και θανάτους από υπερβολική δόση.

7. Ψυχικής ή/και σωματική εξάρτηση: Από μελέτες σε ζώα διαπιστώθηκε ότι η Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη «παράγει συναισθήσεις ανταμοιβής (reward), που αποτελούν τη βάση για το δυναμικό κατάχρησης της κάνναβης». Από επιδημιολογικά δεδομένα φαίνεται ότι ορισμένα άτομα, που χρησιμοποιούν κάνναβη για τις ιδιότητες αμοιβής από τη χρήση της (δηλαδή ως ευφραντικό, ιλαρυντικό, αγχολυτικό κλπ), αναπτύσσουν στη συνέχεια εξάρτηση. Σχετικά με τη σωματική εξάρτηση, διαπιστώθηκε ότι «το σύνδρομο στέρησης της κάνναβης φαίνεται να είναι σχετικά ήπιο σε σύγκριση με το σύνδρομο στέρησης του αλκοόλ, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει πιο σοβαρά συμπτώματα όπως διέγερση, παράνοια, επιληπτικές κρίσεις, ακόμη και θάνατο». Στην επιστολή του HHS παρομοιάζονται τα συμπτώματα στέρησης από τη κάνναβη με τα συμπτώματα στέρησης του καπνού.

8. Η κάνναβη ως άμεση πρόδρομη ουσία άλλης ελεγχόμενης ουσίας: Διαπιστώθηκε ότι η κάνναβη δεν χρησιμοποιείται για την παρασκευή άλλης ελεγχόμενης ουσίας.

Συνοπτικά, το ΥΥ των ΗΠΑ προέβη στις ακόλουθες συστάσεις:

• Η κάνναβη έχει μικρότερο δυναμικό κατάχρησης από τα ναρκωτικά ή άλλες ουσίες των πινάκων I και II.

• Η κάνναβη έχει σήμερα αποδεκτή ιατρική χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες.

• Η κατάχρηση της κάνναβης μπορεί να οδηγήσει σε μέτρια ή χαμηλή σωματική εξάρτηση ή υψηλή ψυχολογική εξάρτηση.

Η Δίωξη Ναρκωτικών των ΗΠΑ (DEA-Drug Enforcement Administration), ελέγχεται από τον Γενικό Εισαγγελέα) έχει τον τελικό λόγο για τον επαναπροσδιορισμό της κάνναβης στους πίνακες, και μπορεί να θελήσει να διεξαγάγει δικές της μελέτες. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις, η DEA θα δεχθεί τα στοιχεία του FDA και του ΥΥ, διαφορετικά θα βρεθεί πολιτικά εκτεθειμένη. Η DEA έχει εξουσία είτε να επαναρρυθμίσει (αλλαγή πίνακα), είτε να απορρυθμίσει τελείως την κάνναβη (έξοδος από τους πίνακες=πλήρης απελευθέρωση).

Οι συνέπειες της μετάβασης της κάνναβης στον πίνακα ΙΙΙ, στον οποίον ευρίσκονται πχ τα ενισχυμένα παυσίπονα (τύπου παρακεταμόλης με κωδεΐνη), η κεταμίνη, τα αναβολικά κλπ, θα είναι πολύ ευνοϊκές για τον κλάδο της κάνναβης:

• Θα διευκολυνθούν οι τραπεζικές σχέσεις των επιχειρήσεων, όπως πχ η δανειοδότηση, η προσμέτρηση παγίων για έκδοση εγγυητικής επιστολής κλπ, που μέχρι τώρα δεν είναι εφικτές, αφού οι τράπεζες φοβούνται μη θεωρηθούν συνεργαζόμενες με εμπόρους ναρκωτικών.

• Θα ελαφρυνθεί η φορολόγηση, διότι πχ θα δικαιούνται φοροαπαλλαγών, που τώρα δεν δικαιούνται (για τον ίδιο παραπάνω λόγο), ενώ τις δικαιούνται άλλες παρόμοιες επιχειρήσεις εκτός του κλάδου της κάνναβης.

• Θα διευκολυνθεί η έρευνα σε ανθρώπους, τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Αυτό πιθανότατα θα οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων, και ακριβέστερης δράσης φαρμάκων με βάση την κάνναβη, αλλά είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσει να απαιτείται ιατρική συνταγή για τη χρήση τους από ασθενείς.

Μέχρι τώρα, και σε αντίθεση με τις παρατηρήσεις αιώνων, και σε πολλούς πολιτισμούς, η κάνναβη θεωρείται πολύ επικίνδυνη για έρευνα σε ανθρώπους, ακόμη και υπό την επίβλεψη των ιατρών! Η προμήθεια κανναβινοειδών για ερευνητικούς σκοπούς στις ΗΠΑ είναι επίσης πολύ περιορισμένη, και ελεγχόμενη από το NIDA (National Institute on Drug Abuse). Oι ουσίες του Πίνακα ΙΙΙ, ενώ εξακολουθούν να είναι ελεγχόμενες, ελέγχονται λιγότερο αυστηρά από τις ουσίες του Πίνακα Ι, και βέβαια, οι ποινές για τυχόν παραβίαση του νόμου είναι ασύγκριτα ελαφρύτερες. Ελπίζεται βάσιμα ότι η μεταβολή αυτή στις ΗΠΑ θα συμπαρασύρει και την κατάσταση σε άλλες χώρες.

Το πρώτο ευχάριστο σημείο της έκθεσης του ΥΥ στο σημείο (2) παραπάνω είναι ότι αναφέρεται ονομαστικά στο ενδοκανναβινοειδές σύστημα. Το σύστημα αυτό, που είναι το κεντρικό ομοιστατικό σύστημα όλων των οργανισμών από τους νηματώδεις σκώληκες μέχρι τον άνθρωπο, αγνοείται μέχρι σήμερα κατά τη συγκρότηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων των ιατροβιολογικών σχολών. Η αναφορά του, για πρώτη φορά, στην έκθεση του ΥΥ των ΗΠΑ αποτελεί επομένως μια καθυστερημένη, αλλά πάντως πρώτη αναγνώριση της ύπαρξης και σημασίας του, και ίσως προάγγελο συμπερίληψής του στα εκπαιδευτικά προγράμματα των ιατροβιολογικών σχολών.

Όπως διαπιστώνει το ΥΥ των ΗΠΑ στο σημείο (3) παραπάνω, η επιστημονική προσέγγιση της κάνναβης είναι πολύπλοκη, με αρνητικό αποτέλεσμα στην ποιότητα των διαθεσίμων μέχρι τώρα γνώσεων. Για την αντιμετώπιση του θέματος αυτού, αλλά και για την ορθολογικότερη ρύθμιση της ιατρικής χρήσης σε πρακτικό επίπεδο, έχουμε προτείνει να μεταβιβασθεί η ρυθμιστική αρμοδιότητα για την κάνναβη από τους τωρινούς ρυθμιστικούς οργανισμούς, που και νομοθετικά δεσμεύονται από το επικρατούν φαρμακευτικό πρότυπο (ΕΟΦ, FDA, EΜEA κλπ), σε νέο, αυτόνομο ειδικό ρυθμιστικό οργανισμό, με τη δυνητική επωνυμία πχ Ευρωπαϊκός Οργανισμός (Ιατρικής) Κάνναβης ή/και Εθνικός

Οργανισμός (Ιατρικής) Κάνναβης. Ο οργανισμός αυτός θα πρέπει να έχει ως αποκλειστική ευθύνη τη ρύθμιση της θεραπευτικής χρήσης της κάνναβης, χωρίς άλλους συναρμόδιους φορείς, και να υπάγεται αποκλειστικά στο ΥΥ. Εξυπακούεται ότι πρέπει να διαθέτει δικά του άρτια εργαστήρια, πρόσβαση σε τριτοβάθμια μονάδα κλινικής ιατρικής, και να στελεχώνεται από μεικτό επιτελείο ειδικών επιστημόνων από όλους τους εμπλεκόμενους κλάδους (χημικούς, βιοχημικούς, μοριακούς βιολόγους, βοτανολόγους, φαρμακολόγους, φυσιολόγους κλπ), και πρωτίστως ιατρούς, διότι έχει φανεί ότι η μέχρι τώρα σπάνις των ιατρών στα σχετικά συμβούλια οδηγεί συχνά σε αποφάσεις πολύ μακρυά από την θεραπευτική πραγματικότητα και τα συμφέροντα των ασθενών.

Είναι βέβαιο ότι κάποιοι θα θεωρήσουν τη ρύθμιση αυτή ανεπαρκή, αφού δεν καθιστά αυτομάτως την κάνναβη νόμιμη σε ομοσπονδιακό επίπεδο, ίσως μάλιστα να δημιουργήσει και κάποια προβλήματα σε ομάδες μικρών και μεγάλων συμφερόντων. Όμως, έτσι είναι πάντα οι αλλαγές, και αυτή φαίνεται προς τη σωστή κατεύθυνση.

Πηγή: Περιοδικό Τεκές